Kurban Bayramı ve Çocuk Psikolojisi

Kurban Bayramı, hem sevinçleri hem de ritüelleri vasıtasıyla Türk kültürünün en önemli parçalarından biridir. Her bayramlarda olduğu gibi tatlılarla, yeni kıyafetlerle karşılanır. 2023 yılının Kurban Bayramı ise 27 Haziran arife günü olmak üzere 28,29,30 Haziran ve 1 Temmuz günü şeklinde olacak.

Gelenek ve göreneklerin getirdiği adetlerden biri olarak herkese yeni kıyafetler alınır, birlik içerisinde olunur. Yeni hediyeler ve sevilen insanların bir arada oluşu, çocuk psikolojisi üzerinde oldukça pozitif etkileri vardır. Sevdiklerini bir arada gören çocuklar kendilerini hem güvende hisseder hem de keyifli anlar biriktirirler.

Kurban Kesme Süreci ve Çocuk Psikolojisi

Dini bir ritüel ve ibadet olan kurban kesme işlemi, kurbanı satın alan kişilerin rahatça görebileceği veya ulaşabileceği yerlerde yapılır. Dolayısıyla çocuklar da bu anlara doğrudan veya dolaylı olarak şahit olabilir. Kimse birebir görmese de basın aracılığı ile ulaşan haberleri izleyerek süreç hakkında bilgi edinebilirler.

Çocukların bu süreci rahat atlatması için birtakım yollar izlenmelidir. Alınan kurban hayvan ile çocuk bir araya getirilmemelidir çünkü çocuklar yapılarından kaynaklı daha farklı ve derin bir bağ kurarlar. Bu nedenle bağ kurdukları hayvanın kesilmesi çocuk üzerinde bir yas sürecinin başlamasına neden olabilir, travmatik bir süreç yaşayabilir.

Kurban Bayramı Çocuk Psikolojisi Açısından Nasıl Anlatılmalı?

Çocuklar gelişim dönemleri esas alındığı zaman 7 yaşından itibaren mantıklı düşünmeye başlarlar, 11 yaşından itibaren ise mantık bağının yanı sıra soyut düşünmeyi de öğrenirler. Bu bağlamda Kurban Bayramının nitelikleri de soyut olduğu için en doğru yaşın 11 yaş ve sonrası olduğu anlaşılmaktadır.

Çocuk psikolojisi açısından çok fazla kurban ve ölüm kavramlarını geçirmeden daha çok yardımlaşmanın olduğunu, tatlı veya et ikram edildiği yönünde açıklamalar yapılabilir. Çocuk sormadığı müddetçe detaylara girilmemelidir. Etin sağlığı üzerinde durarak durumu olmayan kişilere et yardımı yapıldığı söylenebilir.

Çocukların Tepkisi Nasıl Olur?

• Kesimi yapan kişiye karşı öfke besleyebilirler.
• İnsanları suçlayabilirler.
• Et yemekten kaçabilirler.
• Durgunlaşabilirler.
• Kötü rüyalar görebilirler.
• Hüzünlü olabilirler.

Yukarıda görülen tüm duygu durumları normaldir. Çocuklar duygularını genellikle oyunla ifade ederler, ebeveynler sağlıklı bir bayram geçirmek için çocuklarını bu yönden takip edebilirler. Çocukların duygularını yaşamasına izin vererek büyütmek en sağlıklısı olacaktır. Bitmeyen bir yas süreci oluştuysa bir uzmanda yardım alınabilir.

Sağlıklı Bir Çocuk Psikolojisi İçin Nelere Dikkat Edilmeli?

• Kurban kesim işlemleri kesinlikle çocuğun görebileceği, ulaşabileceği bir yerde olmamalıdır. Kurbanın kesildiği esnada çocuk başka bir aktivite ile meşgul olmalıdır.
• Çocuklar ile kesilecek hayvan yakın temasa geçerek bağ kurmamalıdır. Arkadaşlık kurmasına izin verilememelidir.
• Hayvandan akan kanı çocuğa sürmek gibi davranışlar kesinlikle çok yanlıştır. Kan görmek bir çocuk için daha travmatize etkiler bırakabilir.
• Toplum baskısı nedeniyle izlemesi gerektiği algısına kapılmadan bayramın pozitif yönleri anlatılmalıdır.
• Çocukların kurban ile ilgili sorulara soyut sözcükler yerine somut cevaplar vermek çocuğun ikna olmasını kolaylaştıracaktır. Ebeveynler çocuklarını daha iyi tanıdıkları için anlama düzeylerine göre olayları anlatmalıdır, gereksiz detaylar verilmemelidir.
• Durgunlaşan veya içine kapanan çocukların konuşması veya resim çizmesi talep edilebilir. Çocukların dili oyun ve resimdir bu yüzden oyun oynayarak veya resim çizerek iletişim kurmak, çocuk ile ebeveyn arasındaki bağı güçlü tutar. Çocukların iyileşme süreci hızlanırken olayları da daha rahat kavrarlar.

Aileler Çocuklarına Nasıl Cevaplar Vermeli?

Bayram ritüeli neticesinde ölüm daha merak edilen bir kavram haline gelebilir. Soyut kavramların açıklanması, daha anlaşılır ve ikna edici olması açısından çok dikkatle ve titizlikle yapılmalıdır. Doğruluk payı bulunmayan “Kaza oldu”, “Zaten ölecekti”, “Seneye yeniden alırız” gibi cevaplar kesinlikle verilmemelidir. Endişe verecek yanlış veya yetersiz açıklamalarda bulunulmamalıdır.

Kurban Kesiminden Korkan Çocuklarda Hangi Belirtiler Görülebilir?

• Özellikle kurban kesimi gören çocuklarda yoğun ölüm korkusu başlayabilir.
• Yoğunca kabuslar görebilir.
• Anne ve babayla uyumak isteyebilir.
• Uyku halindeyken altına kaçırmasına sebep olabilir.
• Et ve et ürünlerini yemek istemeyebilir.
• İçine kapanabilir.
• Hırçınlaşabilir.
• Kesici aletlerle daha fazla yakın temasa geçebilir.

Yukarıda verilen belirtilerin görülmesi veya artması durumunda bir uzmana başvurmak en sağlıklı seçim olacaktır.

Bayramlarda Çocuklarda Yapılabilecek Etkinlikler Nelerdir?

• Çocuklarla beraber erken kalkmak.
• Aile içi üyelerin birbirine güzel sözler söylemesi.
• Aile büyüklerin ziyareti.
• Pikniğe gitmek.
• Eğlence merkezlerine gitmek.
• Tarihi mekanları gezmek.
• Tiyatro izlemek.
• Kutu oyunları oynamak.
• Çocukları yardıma teşvik etmek.
• Ailece yürüyüşe çıkmak.
• Birlikte yemek hazırlamak.
• Beraber misafir ağırlamak.
• Birlikte dizi film izlemek

Yukarıda verilenler veya benzeri faaliyetler çocuk psikolojisi üzerinde oldukça pozitif yönlü etki bırakacaktır.