İçindekiler
Yeme bozukluğu, genellikle biyolojik temeli olan ve depresyon, anksiyete, obsesif-kompulsiv bozukluk gibi mental hastalıklarla birlikte görülen medikal, psikiyatrik ve karmaşık mental bir hastalık olarak tanımlanmaktadır. Yeme bozukluğu beslenme davranışında önemli değişikliklerle başlayıp hayatı tehdit eden ciddi bir ruhsal hastalıktır.
Yeme bozuklukları Modern Çağ’ın hastalıkları arasında hızla artmaktadır. Zayıflık, incelik ve çekicilik kavramları estetik kaygıların değişmesine ve yeme bozukluklarının artmasına sebep olmuştur. Yeme bozukluğu hem erkeklerde hem kadınlarda görülmektedir fakat kadınlarda görülme sıklığı daha fazladır.
Yeme bozukluğu olan kişiler genellikle yiyeceklerle, vücut ağırlıkları ve vücut şekilleri ile meşgul olmaktadırlar ve bunu takıntı haline getirmektedirler. Ağır durumlarda çok ciddi sağlık sorunlarına rastlanılmakta ve tedavi edilmediği takdirde ölümle sonuçlanabilmektedir.
Yeme Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?
En yaygın görülen yeme bozukluğu semptomları şu şekilde sıralanabilir;
- Beslenme yetersizlikleri
- Kalıcı enerji alımı kısıtlaması
- Enerjisi yüksek besin tüketiminden kaçma
- Kilo alma veya şişmanlama korkusu
- Ciddi kilo kaybı
- Aşırı yemek yeme
- Yemek yeme sonrası kusma
- Yemek yeme sonrası ağır egzersiz yapma
Yeme Bozukluğu Risk Faktörleri Nelerdir?
- Yaşam tarzı değişiklikleri; yetişkin döneme girme, menapoz yaşına girme, üniversiteye başlama, evlilik, boşanma, iş değişikliği vb.
- Travmalar; aile bireylerinin ölümü, suç mağduru olma, aile içi şiddet, cinsel istismar
- Mesleki stres; modellik, dans, atletizm vb.
- İştahı azaltan hastalıklar; kistik fibrozis, çölyak, diyabet, psikolojik hastalık varlığı
Yeme Bozukluğu Hangi Tıbbi Sorunlara Neden Olur?
Yeme bozukluğu sonucunda yetersiz beslenme görülmekte ve vücutta pek çok organ ve bu organların işleyişi olumsuz etkilenmektedir. Bu nedenle de çeşitli tıbbi sorunlar ortaya çıkar;
- Kas zayıflığı
- Kemik erimesi
- Yorgunluk
- Kardiyat aritmiler ve tansiyon düşüklüğü
- Kalp kasının erimesi
- Ani kalp durmaları
- Elektrolit dengesizlikleri
- Dehidratasyon
- Adet düzensizlikleri ve adetlerin kesilmesi
- Saç dökülmesi
- Hormon dengesi bozuklukları
- Kansızlık
- Diş minelerinde erime ve diş çürükleri
- Kusmalara bağlı yemek borusu hasarları veya yemek borusu yırtılmaları
- Bağırsaklarda bozukluklar ve kabızlık
- Enflamasyonlar
Yeme Bozukluğu Çeşitleri
Yeme bozuklukları; anoreksiya nervoza, bulimia nervoza, tıkınırcasına yeme bozukluğu, pika, bigoreksiya ve diğer tanımlanmış veya tanımlanmamış yeme bozukluğu olarak ayrılmaktadır;
- ANOREKSİYA NERVOZA
En sık görülen yeme bozukluğudur. Zayıf bir bedene sahip olma isteği ve şişmanlıktan korkma ile karakterizedir. Birey vücut ağırlığı kaybını sağlamak için besin alımının aşırı kısıtlanması, kendini kusturma, aşırı egzersiz, laksatif-diüretik kullanma gibi birçok yola başvurmaktadır. Zayıf olmalarına rağmen kendilerini şişman olarak görürler ve daha da zayıflamaya çalışırlar.
- BULİMİA NERVOZA
Bulimia nevroza beden ağırlığını kontrol etmeyi amaçlayan bir yeme bozukluğudur. Tekrarlayan ve engellenemeyen aşırı yemek yeme sonucunda yemeyi telafi etmek ve kilo alımını önlemek için kusma, aşırı egzersiz, laksatif-diüretik kullanımı gibi uygunsuz davranışlarla karakterizedir.
Anoreksiya nevroza ve bulimia nevroza arasındaki en temek farklılıklardan biri; bulimia nevrozalı bireylerin bir şeylerin yanlış gittiğini fark etmeleri, anoreksiya nevrozalı bireylerin ise davranışlarının normal olmadığını kabul etmemeleridir. Anoreksiya nevrozalı bireyler aşırı zayıflık dikkat çekerken bulimia nevrozalı bireyler genellikle normal kilolardadır veya normal kilonun çok az altındadırlar. Diğer bir farklılık ise bulimik kişiler bu davranışlarından ötürü utanç duyarken, anoreksik kişiler yiyecek miktarı ve kilolarını kontrol ettikleri için kendileri ile gurur duymaktadırlar.
- TIKINIRCASINA YEME BOZUKLUĞU
Tıkınırcasına yeme bozukluğu, aşırı yeme davranışlarında kontrolün kaybedilmesi ile karakterize bir yeme bozukluğudur. Tıkınırcasına yeme nedeniyle duyulan stres mevcuttur fakat yemeyi telafi etmek ve kilo alımını önlemek için Bulimia Nervozada olduğu gibi uygun olmayan davranışlar görülmemektedir. Bireyler çok yüksek miktarda enerji aldığı için obezite, tip 2 diyabet ve kardiyovasküler hastalıklar açısından risk altındadır.
- PİKA
Besin değeri olmayan maddelerin tüketilmesiyle karakterize bir yeme bozukluğudur. Bireyler çamur, seramik, kil, kâğıt, ahşap, sabun, kumaş, boya, cam, kömür, tebeşir gibi besin değeri olmayan maddeleri tüketirler.
- BİGOREKSİYA (KAS DİSMORFİSİ)
Özellikle erkeklerde görülen kas kütlesini arttırmaya yönelik davranışlarla ortaya çıkan bir durumdur. Vücut geliştirme ile uğraşan bazı bireyler vücut kas kütlesini arttırmaya yönelik ulaşılmaz hedefler koymaktadırlar. Bireyler yüksek kas kütlesine sahip olmalarına rağmen kendilerini zayıf ve güçsüz görürler.
Yeme Bozukluğu Sık Sorulan Sorular
Yeme bozukluğu tedavisi nasıl olmalıdır?
Yeme bozukluklarının tedavisi bir ekip çalışması gerektirmektedir. Psikiyatrist, gastroenterolog, psikolog, diyetisyen, aile terapisti bu ekibin bir parçası olmalıdır. Birey medikal, psikolojik, beslenme davranışları ve sosyal açıdan değerlendirilmelidir. Değerlendirmeler sonucunda hastanın ayaktan mı yoksa hastaneye yatırılarak mı tedavi alacağı belirlenmelidir.
Yeme bozukluğu olan bir tanıdığıma nasıl yardımcı olabilirim?
En doğru yaklaşım hastayı danışmanlık alması için bir uzmana yönlendirmek olacaktır. Tedaviye açık olmayan hastanın tedavi için iş birliği yapmasını sağlamak önemlidir. Hastalığın seyrinin ilerlemesini ve kronikleşmesini önlemek birinci hedeftir.
Yeme bozukluğunda aile faktörünün önemi var mıdır?
Aile içi ilişkiler, paylaşımlar, anne ve babanın karakter özellikleri ve çocuklarına yaklaşımları çocukların geleceğini etkilemektedir. Bu yönleriyle birlikte aile içi ilişkiler büyük çoğunlukla yeme bozukluğunun nedenleri arasında yer almaktadır.
Yeme bozukluğunda sosyal medyanın etkisi nedir?
İnternet ve sosyal medya yeme bozukluğunun sebeplerinin ve tetikleyicilerinden biri olarak görülmektedir. Yapılan araştırmalar kişilerin özgüvenlerinin medya aracılığı ile manipülasyona duyarlı olduğunu göstermektedir. Son zamanlarda sosyal medyada düzensiz yeme davranışlarına teşvik eden içerikler artmaktadır. İnternet ortamındaki gerçekçi olmayan incelikteki modeller idealleştirilerek kişilerde olumsuz beden algısı oluşturmaktadırlar. Bu etkileriyle medya yeme bozukluklarına sebep olabilmektedir.
Tıkınırcasına yeme bozukluğu ile ilgili yazı müthiş olurdu
Bilgilendirmeler ve verilen eğitimler çok büyük şans! Blog yazılarını merakla ve ilgiyle takip ediyorum. Herkese yönelik çeşitli yazılarınız ve ilginiz için teşekkürler.