Kaliteli uykudan yoksun olan kişiler tarafından uyku ilacı uyku bozukluğu için kullanılmaktadır. Sağlıklı bir beden ve zihin için en önemli şeylerden biri kesintisiz, kaliteli ve düzenli uykudur. Çünkü uyku esnasında zihin ve diğer organlar dış etkenler olmaksızın çalışmaya ve dinlenmeye başlarlar. Bu da vücut için gerekli hormonların üretimi için önemlidir. Özellikle uykuda üretilen seratonin gibi hormonların eksikliğinde çeşitli psikiyatrik sorunlar yaşanabilmektedir. Bunun dışında uykusuzluk başlı başına bir hastalıktır.
İçindekiler
Uyku Bozukluğu
Uyku bozuklukları, halk arasında bilinen tabiriyle uykusuzluk hastalığı ( insomnia ) olarak düşünülmektedir. Fakat uyku bozukluğu kapsamında aşırı uyku, kâbus, uyku nöbetleri gibi çeşitler bulunmaktadır. Bunların tümü çeşitli psikiyatrik rahatsızlıklardan kaynaklanabileceği gibi, nörolojik problemler sonucu da oluşabilmektedir. Uyku bozukluğu adı altında değerlendirilen rahatsızlıklar şu şekildedir;
- Uykusuzluk ( İnsomnia )
İnsomnia haftada en az 3 gün ve bir ay boyunca devam eden, uyuyamama, sürekli uyanma, uykuya dalmanın uzun sürmesi, uyanınca bir daha uyuyamama, uyunduğu halde uyumamış gibi hissetme gibi belirtileri olan bir hastalık çeşididir. Fiziksel veya psikolojik nedenleri olabilmektedir.
- Aşırı Uyku ( Hipersomni )
Hipersomni ise insomnianın tam tersi olarak günlük uyunması gereken zaman diliminin tamamlanması ardından gün içinde hala yoğun bir uyku hali içinde bulunmaktır. Bu kişiler gün içinde de uyuma eğilimi gösterirler.
- Uyku Apnesi
Uyku apnesi daha çok fiziksel nedenlerden kaynakları, uyku esnasında solunumun belirli aralıklarla durması olarak adlandırılabilir. Psikolojikten ziyade daha çok fiziksel nedenlerden kaynaklanmaktadır.
- Uyku– Uyanıklık Düzeni Bozukluğu
Bu bozukluk, kişinin gece uykusu olarak tabir ettiğimiz uyku zamanında uyuyamaması bunun yerine sabaha karşı ancak uykuya dalmasıdır. Uyku düzensizliği kronikleştiğinde tedavisi zor bir hale gelebilmektedir. Özellikle ileri yaş gruplarında ve kadınlarda görülmektedir.
- Uykuda Kâbus Görme
Bu rahatsızlık türünde kişi REM uykusunun sonlarına doğru çeşitli sebeplerle korkulu rüyalar görür ve ani bir uyanış gerçekleştirir. Ardından ise korktuğu için uykuya dalmaktan çekinir. Bu sebeple uykusu zamansız bölündüğü için gün içinde uyku eğilimi içinde olur.
- Uykuda Korku Nöbeti
Kişi uykuda kâbus görmeden farklı olarak bu rahatsızlıkta, korkulu rüya görmeksizin uykusundan haykırarak ve korku içinde uyanmaktadır. Bu korkunun atlatılması ve tekrar uykuya dalınması zorlaşmaktadır. Genellikle küçük çocuklarda görülmektedir.
- Uyurgezerlik (Somnambulizm)
Uykunun REM dönemi dışında uyku bütünlüğü bölünmeden kişinin uyanıkmışçasına gezinmesi, hareket etmesi ve konuşması durumudur.
- narkolepsi
Narkolepsi aşırı uyku altında incelenen bir rahatsızlıktır. Gün içinde aşırı uyku hali, uykuya dalma esnasında hareketsiz kalma, kasların kilitlenmesi ve halk arasında karabasan olarak adlandırılan uyku felcinin gerçekleştiği bir uyku bozukluktur.
Uyku Bozukluğu Nedenleri
Birden fazla uyku bozukluğu çeşidi olduğu gibi her bir uyku bozukluğu türünün de nedenleri farklı olmaktadır. Uyku bozukluklarının nedenlerini fiziksel, psikolojik ve yaşam tarzı olarak üç ayrı başlık altında inceleyebiliriz.
- Psikolojik Nedenler
Uyku bozukluğu, dönemsel bir rahatsızlık olabileceği gibi kronikleşmiş hale de gelebilmektedir. Uyku bozukluğuna neden olan psikolojik rahatsızlıklar; depresyon, kaygı bozukluğu, şizofreni, borderline kişilik bozukluğu, kişilik bozuklukları, travma sonrası stres bozukluğu, bipolar duygu durum bozukluğu şeklinde söylenebilir.
- Fiziksel Nedenler
Uyku bozukluklarına neden olan fiziksel kaynaklı hastalıklar da mevcuttur. Bunlar; uyku apnesi, miyoklonus, norkolepsi, deliryum, demans, huzursuz bacak sendromu, demir anemisidir.
- Yaşam Tarzı İle İlişkili Nedenler
Bazı durumlarda hiçbir psikolojik veya fiziksel etken bulunmamasına rağmen uyku problemleri yaşanabilmektedir. Bunların sebebi de genellikle yaşam tarzından kaynaklanmaktadır. Bunları sıralayacak olursak;
- Aşırı kahve ve çay tüketimi
- Devamlı alkol tüketimi
- Vardiyalı çalışma
- Hareketsizlik veya gereğinden fazla aktif olma
- Yatağa aç veya çok fazla tok şekilde girme
- Bazı antipsikotiklerin kullanımı
- Uyku hapının gereğinden fazla veya az ya da kontrol dışı içilmesi
Uyku Bozukluğu Tedavisi
- Gün içinde egzersiz yapmak,
- Aynı saatte yatıp, kalkmak gibi bir uyku rutini oluşturmak,
- Öğle yemeğinden sonra kafein tüketimini sınırlamak,
- Akşam yemeğini çok erken veya geç yememek,
- Uyuyacağınız ortamı temiz, ılık, sessiz ve karanlık olarak tutmak,
- Uyku gelmeden önce yatağa girmemek ve uyku geldiği anda ertelemeden yatağa geçmek,
- Gündüz saatlerinde uyumaktan kaçınmak olarak söylenebilir.
Uyku İlaçları Etkileri
Uyku ilaçlarının vücutta nasıl etkiler gösterdiği meral konusu olabilmektedir. Uyku ilacı uyku bozukluğunun giderilmesi için vücutta; kaslarda gevşeme, sakinleşme ve ağırlaşma, uykuya çabuk dalma ve kolay sürdürme gibi etkiler gösterir. Uyku ilaçları doktor tavsiyesi ile başlanması ve doktor tavsiyesi ile doz azaltarak sonlandırılması gereken bir ilaç çeşididir. Doktor tavsiyesine uygun kullanılmadığı takdirde zaten var olabilecek yan etkiler artacak veya istenmeyen doz aşımları gibi durumlar meydana gelebilecektir. Bu kapsamda doktorunuzun önerdiği doz ve kullanım süresi dışında uyku ilaçlarını kullanırsanız şu gibi risklerle karşılaşabilirsiniz;
- Bağımlılık
- Depresyon
- Halsizlik
- Uyuşukluk hali
- Baş ağrısı
- Yorgunluk
- Sersemlik
- Kas gevşemesi
- Kas yorgunluğu
- Mide bulantısı
- İstifra
- İshal
Doktorların da önerdiği gibi uyku ilaçlarının en fazla 2 -3 hafta kullanılması gerekmektedir. Aksi takdirde yukarıda belirttiğimiz riskleri yaşamanız muhtemeldir. Bu risklerin dışında sersemlik hali trafik kazalarına, denge bozukluklarına ve düşmelere yol açabileceği için bu durum günlük hayatta hayati risk barındırmaktadır.
Uykusuzluk İnsanı Nasıl Etkiler?
Uykusuzluk, uyku bozuklukları içinde en çok görülen hastalık çeşidi olarak bilinmektedir. Buna karşın yapılan çalışmalarda devamlı ve uzun süreli uykusuzluk sonucu kişilerde denge kaybı, baş dönmesi, zihin karışıklığı, el ve ayaklarda titreme, halüsinasyon görme, sinir sisteminde zayıflık, kas güçsüzlüğü ve algı bozuklukları saptanmıştır.
Uykusuzluk İçin Hangi Doktora Başvurulmalı?
Uyku bozuklukları yaşadığınızda öncelikle bir nöroloji uzmanına giderek altında yatan fiziksel bir sorun olup olmadığı araştırılmalıdır. Eğer fiziksel bir sorun bulunamazsa psikoloji alanından destek almalısınız. Bu bağlamda çeşitli testler ile uykusuzluk probleminizin nedeni belirlenebilir ve tedavi yoluna geçilebilir.
Uyku İlaçları Zararlı Mı?
Her ilaç gibi uyku ilaçlarının da yan etkileri bulunmaktadır. Fakat bunları zararlı olarak nitelendiremeyiz. Vücudun ilaca alışması sürecinde belli bir dönemde yan etkiler yaşanır. Uyku ilacı uyku bozukluğu sebebi ile kullanıldığından, psikolog eşliğinde yürütülmesi önemlidir. Aksi takdirde doz aşımı gibi durumlarda kişilere zarar gelebilmektedir. Sizler de uyku problemi yaşıyorsanız uzman psikolog desteği almak için bizlere başvurabilirsiniz.
