Tripofobi – Deliklerin Korku İmparatorluğu

Tripofobi Nedir?

Tripofobi bal peteği, sünger, çilek ya da delikli peynirler gibi bazı nesnelerin üzerinde tekrarlayan delikler içeren yapısına karşı oluşan fobi olarak tanımlanır. Tekrarlayan desenler veya birbirine yakın delik kümeleri, tripofobisi olan kişiler için isteksizlik ve iğrenme hisleri oluşturmaktadır. Bazı kişilerde şiddetli semptomları da beraberinde getirebilir.

Tripofobinin Diğer Fobilerden Farkı Nedir?

Tripofobi, ilgili nesneye veya desene bakamama gibi basit bir tepkiye yol açmakla birlikte aslında şiddetli vakalarda kusma, titreme, kalp çarpıntısı gibi çeşitli belirtileri tetikleyebilir. Bu belirtiler birkaç dakika ya da birkaç saat sürebileceği gibi o anın hatırlanmasıyla yeniden canlanabilir.

Diğer fobi türlerinde olduğu gibi yaşanan belirtilerin türü ve şiddeti tamamen kişiden kişiye göre değişkendir. Hastalıkla ilgili yapılan çalışmalara bakıldığı zaman hastaların çoğunda birincil semptomun korku değil de iğrenme olduğu görülmüştür.

Tripofobi Belirtileri Nelerdir?

Tripofobiyi tetikleyen herhangi bir desen, resim ya da nesnenin görülmesiyle birlikte belirtileri ortaya çıkmaya başlar. En fazla görülen belirtiler şu şekildedir;

• Ürperme ya da tüylerin diken diken olması hissi,
• Korku, endişe, panik ya da gerginlik hisleri,
• Mide bulantısı veya öğürme hissi,
• Kalp atışlarının hızlanması, terleme,
• Göz kararması, görüşün bozulması ya da göz yanılsamaları,
• Kaşıntı ya da cilde bir cisim sürtmesi hissi,
• İlgili olan nesneden ya da görüntüden uzaklaşma isteği,
• Hızlı nefes alma ve titreme gibi davranışlar belirtiler arasında yer alır.

Tripofobi Nedenleri Nelerdir?

İnsanlarda tripofobinin gelişim sebeplerine ilişkin henüz kesin olarak bir tespit yapılamamıştır. Fakat yapılan çalışmalarda üzerinde durulan bazı olası teoriler vardır. Beynin delikli nesneleri tehdit olarak algılaması ve tehlikeyle ilişkilendirmesi aslında bu teorilerden en güçlü olanıdır.

Leke ya da delikler içeren görüntü, cilt hastalıklarını veya döküntüleri andırdığından bunlara karşı bir iğrenme duygusu neden olabilmektedir. Bir diğer teoriyse beynin delikli nesneleri işlemek ve anlamlandırmak için çok daha fazla enerjiye ve oksijene ihtiyaç duymasıdır.

Yukarıdakiler haricinde hastalarda belirtilerin ortaya çıkmasına sebep olan tetikleyiciler arasında şunlara da yer verilebilir;

• Simit ya da tahıllı ekmekler,
• Delikli yapıya sahip olan peynirler,
• Çilek, ahududu, böğürtlen gibi delikli ve tümsekli görüntüye sahip meyveler,
• Bal peteği, ayçiçeği ya da çeşitli tohumlar,
• Vücut yapıları sebebiyle göre çeşitli böcekler ve arılar,
• Yılan, kurbağa, kertenkele gibi hayvanların derileri, mercanlar, ayakkabı tabanları,
• Karanlıkta görülen bir grup göz,
• Sünger ya da köpük gibi delikli görünüme sahip olan yapılar,
• Ciltteki bazı yaralar ve döküntüler,
• Çakıl taşları ya da çakıllı yollar sebep olabilir.

Tripofobi Teşhisi Nasıl Konulur?

Son on beş senede tanınmaya başlamış yeni bir fobi türüdür. Teşhisi oldukça nadir olsa da fobinin aslında çok yaygın olduğu düşünülmektedir. Yapılan bazı çalışmalar çocuklarda ve yetişkinlerde herhangi bir derecede tripofobinin bulunma olasılığının ortalama %17 gibi önemli bir oran olduğunu göstermiştir.

Fakat bunların çok büyük bir kısmı rahatsız edici olan ya da normal dışı olarak algılanan semptomlara yol açmaz. Belirtilen semptomları yaşayan kişilerde tripofobinin tanısı bir psikiyatri uzmanı tarafından yapılan değerlendirmeler sonucunda kolayca tespit edilebilir.

Tripofobi Tanısı

Henüz farklı bir fobi türü olarak kesinliği kabul almış ve tanı kodu belirlenmiş olan bir hastalık olmadığı için kişinin yaşadığı semptomlar doktorlar tarafından doğrudan tripofobi olarak tanımlanmayabilir. Bireyin yaşadığı semptomlar ve bunları tetikleyen faktörler, semptomların hastanın günlük yaşamı üzerindeki etkileri doktor tarafından detaylı bir şekilde ele alınır.

Bu durum genelde ilk olarak hastalar tarafından tespit edilir. Hastalar internet üzerinden kolayca bulacağı testler eşliğinde bu hastalığın tanısını da önceden koyabilir. Kesin tamı için doktora başvurmak en önemlisidir. Buna yönelik olarak tedaviler de yapılır.

Tripofobi Testi

Daha önce de belirtildiği gibi bu hastalık hakkında araştırmalar aslında oldukça sınırlıydı. Bu nedenle tanıya net bir teşhis koyacak bir testin varlığından da bahsetmek mümkün değildir. İnternette bulunan testler olsa da bunlar bir uzman hekim tarafından değerlendirmediği için ne kadar güvenli ve doğru olduğu konusunda sıkıntılar yaşanacaktır. Ancak bu konu ile ilgili sorunu olan kişiler internetten bulunan tripofobi testi ile öncesinden bir teşhis koyabilir.

Tripofobi Nasıl Tedavi Edilir?

Tripofobide tedavi gerekliliği aslında hastanın yaşadığı semptomlara ve bunların hastayı ne kadar olumsuz etkilediğine göre belirlenir. Yaşanan fobi kaynaklı belirtiler, günlük hayatını olumsuz etkiliyor, belirli aktivitelere katılamamaya veya hayattan zevk alamamaya sebep oluyorsa maruz kalma terapileri gibi farklı fobilerde de uygulanan tedavilere başvurulabilir.

Maruz kalma tedavisi sırasında terapist, kişiyi fobinin tetikleyicileriyle yavaş yavaş baş başa bırakarak hastanın bunlara alışmasını hedefler. Maruz kalma tedavilerinden ilk olarak genellikle terapi sırasında kullanılması gerekebilen nefes ve gevşeme egzersizleri öğretilir.

Davranışçı Terapilerin Tripofobiye Etkisi

Maruz kalma tedavisinden bir diğer tedavi yöntemi de birçok psikiyatrik sorunda tercih edilen bilişsel davranışçı terapileridir. Bu tedavilerle tetikleyicilerine karşı oluşan tepkilerin ve algıların zaman içerisinde değiştirilmesi mümkün olacaktır.

Özellikle farklı bir ruh sağlığı hastalığı bulunan kişilerde de bilişsel davranışçı terapiler önemli faydalar sağlayabilmektedir. Anksiyeteyi önleyen bazı ilaçlar doktor önerisi halinde tedavinin belli aşamalarında destekleyici olarak kullanılabilmektedir. Bunlar fobileri tamamen tedavi etmese de özellikle de fobi tetikleyicilerine maruz kalmayı gerektiren bazı zorunlu durumlar sırasında fayda sağlar.

Davranışçı Terapi Yönteminin Avantajı

Yalnızca terapi ile tamamen düzeltilemeyen bazı semptomların tedavisi, endişe, panik gibi duyguların yeterince hafifletilmesi ve fobiden kaynaklı olarak oluşan depresyon gibi durumlar ile mücadele edilebilmesi için ilaç tedavilerine de ihtiyaç duyulabilir.

Bu tedavi yöntemine kişiyi etkilemeyen bir resimle başlanır. Daha sonra yavaş yavaş etki oranı artırılarak farklı resimler hastaya gösterilir. Bu sayede beyin, insandaki takıntıyı azaltmak için koşullandırılabilir. Korku sebebiyle ortaya çıkabilecek deri döküntülerini kontrol etmek için de yatıştırıcı ilaçlar reçete edilebilir. Antidepresan ilaçlar ise yatıştırmak için psikoterapiye ek olarak verilebilmektedir.