Ego State Terapi Nedir?

Ego state terapi her ne kadar pek çok kuramın gölgesinde kalarak, varlığını dikkat çeken şekilde ifade edememiş olsa da, aslında insan davranışlarını anlamak, travmanın nasıl oluştuğunu idrak etmek ve belki de travmalarla çalışırken emin adımlarla ilerleyebilmek için ruh sağlığı çalışanlarının en temel basamaklarından birisi olmalıdır. Ego state terapi ile seans odasındaki karanlık ve belirsiz taraflar aydınlanmakta, terapist için daha emin ve daha güvenli bir yol haritası oluşmaktadır. 

Ego state terapi de, danışanın travmatik olan anıları ve duyguları regüle edilerek daha adaptif bir şekilde yola devam edilmesi sağlanır. Korku, kaygı ve öfke gibi duygularla abartılı bir şekilde tetiklenmek bugünün gerçekliğinden ziyade geçmişte yaşanan olaylar ve o olaylara yüklenen anlamlarla ilgilidir. İçsel dünyadaki yapılanma değişmeden dış dünyayı değiştirmek insanları rahatlatmaya yetmez.

Bireyin daha bebeklikte iken oluşan düşünce sistemi ve kendilik algısı yetişkin hayatındaki tüm yaşam alanlarını etkiler. İş hayatında, ilişkilerinde ve sosyal çevresinde mutsuz olan bireyler her şey yolunda gitse de bir türlü içlerinde kendilerini bir gölge takip eden olumsuz düşüncelerden kurtulamazlar.

Bu anlamda ego state terapi bir bireyin davranışlarını anlamak için bilinmesi gerek en önemli tekniklerden birisidir. Danışanlarının hayatında kalıcı değişiklikler yapmak isteyen tüm ruh sağlığı çalışanlarının bu terapinin derinliklerine inmesi onların işlerini oldukça kolaylaştıracaktır.

Ego State Terapi Ne İşe Yarar ve Neden Gereklidir?

Kendimizle barışık, mutlu ve iç motivasyon sahibi bireyler olamayışımızın en büyük sebebi, Ego state terapi bağlamında içimizdeki ben durumlarıdır. Yaşanan kaygı, depresyon, öfke, panik atak, fobiler, biyolojik nedenlerle izah edilemeyen ve nedeni anlaşılmadığı takdirde bir ömür boyu devam eden  baş ağrısı, mide ağrısı, mide bulantısı, sırt, omuz ve kas ağrıları, tikler ve takıntılar gibi tekrar eden somatik belirtiler ve daha bir çok problemin kaynağı güncel olan dış dünyada değil, bebeklikte kurulan nesne ilişkileri ile içe alınan tasarımlarımız ve tetiklenmelerimiz ile alakalıdır. 

Ego state terapi normal ben durumları ile travmatik bir şekilde içe alınan ben durumlarının farkını ortaya koyar. Normal ben durumlarının hayata uyum sağlayıcı yönlerini sunar. Travmadan etkilenerek bölünen parçacıkların ise içimizde hapsolmuş bir şekilde bizleri enerjimizden çalarak ömür boyu çelişkiler şeklinde tehdit ettiğini ortaya koymaktadır. Bir yanımızın yapmak istediğine engel olan diğer yanlarımız, harekete geçmeye çalışırken içimizdeki bizi durduran ve engelleyen iç seslerimiz, ölümüne başarmak ve var olmak için mücadele ederken içimizde bizi sürekli yargılayan, “yapamazsın” diyerek ketleyen tüm ben durumlarımızın izah ve dönüştürücü telafisi, aslında yine bilinçdışı sistemimizi ego state terapi ile iyileştirmekle mümkün olacaktır.

“Aslında ben böyle değildim. Bunu nasıl yaptığımı anlayamıyorum. Kendime bir türlü dur diyemiyorum. Bir türlü istediklerimi yapmak için harekete geçemiyorum. Bir yandan güvenmek istiyorum, bir taraftan korkuyorum. Bir yanım seviyor diğer yanım sanki nefret ediyor. Her yeni gün yaşamaya dair bir ümit beslerken sanki ölüme çekiliyorum.”  derken, bütün bu çelişkilerin ve izah edemediğimiz yanlarımızın kaynağını, ego state terapi en etkileyici şekilde bizlere gösteriyor. Ugulamaya dönük terapi tekniği ile tüm bu sorunları rahatlıkla çalışabilmemizi sağlıyor.

Ego Stateler Nasıl Oluşur? 

Ego state kavramı üç şekilde oluşmaktadır. Normal farklılaşma yoluyla, içe alım yöntemiyle ve özellikle erken çocuklukta yaşanan travmalarla. 

Normal ego durumlarında bütünleştirme ve farklılaştırmayı öğreniriz. Tavuz kuşu da bir hayvan, fare de bir hayvan diyerek zihnimizde hayvanlar alemini  bütünleştiririz. Bir diğer yandan, evcil hayvanlar, yırtıcı hayvanlar diyerek ayrıştırmayı öğreniriz.

Aynı şekilde dünyaya gelen bir bebek annesinin yüz ifadesine bakarak misafir gelince nasıl bir anne gördüğünü, öfkeliyken nasıl bir anne, düğüne giderken nasıl, cenaze evinde nasıl giyiniyor ve konuşuyor bunlardan yola çıkarak hayata uyum sağlamayı öğrenir.

Tüm bunların hepsi “benim annem” diyerek anneyi zihninde bütünleştirir. Ancak bazen öfkeli,  bazen dalgın, bazen dış gerçeklikten kopmuş olan, bazen depresyonda olan ebeveynin varlığı çocukta bir kafa karışıklığına neden olur. Daha bebeklikte iken oluşması gereken olumlu kendilik algısı, hasarlı bir yapıya dönüşür.

Bebeğin yerinde ve yeterince sevilmemesi, kucağa alınmaması, ebeveyn tarafından ihmal ya da işgal edilmesi onun hayatı boyunca değersizlik, yetersizlik ve boşluk hissi ile dolmasına neden olur. Travmalar yoluyla oluşan ego durumları ana kendilikten koparak ayrışır ve disosiye olur.

Bu durumlar bireyin hayatında sınırları keskin olan bölmelere sebep olur. Sınırların esnek ve geçirgen olması normal bireyleri, sınırların en katı ve  keskin hali ise disosiyatif Kimlik bozukluğundaki alterleri  oluşturur.

Hangi Konularda Yapılması Uygundur?

Ego state terapi ile;

• Depresyon
• Travmaya bağlı stres bozukluğu,
• Panik atak,
• Anksiyete bozuklukları,
• Fobiler, 
• İlişki Problemleri, 
• Biyolojik olarak izah edilemeyen tekrar eden baş ağrısı, mide bulantısı, tikler, takıntılar gibi Psikoterapinin tüm alanlarında çalışma yapılabilir.

Ego State Terapi Nasıl Gelişti?

18.Yüzyıldan itibaren ilk olarak Aziz Augustinus’un itiraflar adlı eseri ile dile getirilen, gerek felsefe gerekse psikiyatri alanında, insanın bir ve bütün değil, bölünmüş parçacıklardan oluşuyor olduğunu (daha sonra çağdaş kuramcıların pek çoğunun aynı fikirde olduğu gibi),  ayrıntılı bir şekilde John Watkıns ve eşi Helen Watkıns kuram ve terapi teknikleri ile bizlere sunmuşlardır.

Bu kuram, insanın davranışlarının henüz bebek dünyaya gelmeden önce bilinçdışı yolcuğunda başladığını ve içe alımlar vasıtasıyla tüm anlarda ve tüm anılarda farklı ben durumları ile bugünkü bizi biz yapan insanlar haline geldiğimizi çok etkileyici bir şekilde ifade etmektedir.

18. yüz yılda kavram olarak dile getirilen bölünmüş kişilik yapılanmasının bireyin yaşantısında nasıl bir etkiye sahip olduğu, seans odasında bu yapılanmalarla  nasıl çalışıldığı, ego state terapistinin özellikleri ve nasıl bir duruş sergilemesi gerektiği, travmatik ego durumlarının nasıl oluştuğu ve nasıl iyileştirilebileceği konusundaki tüm ayrıntılar günümüze kadar geliştirilerek ulaşmıştır.

Ego Durumları Bugünümüzü Nasıl Etkiler ?

Kaygılı bir düşünceyi değiştirmek dışardaki şartları değiştirerek değil içerdeki sistemi değiştirerek mümkün olur. Yani bize gök gürültüsü fobisi ile gelen bir danışan için gök gürültüsünü durduramayız. Onun korku ve kaygısını çalışarak iç dünyada değişiklikler yaparız.

Bunun gibi tüm şartlarda ve tüm konularda insan davranışlarının arka planında hangi düşünce yapıları, hangi anılar ve hangi öğrenmeler söz konusu bakarız. Birey o düşünce şeklini ve olaylara karşı davranışlarını sürdürme ve devam ettirme eğilimi gösterir. Yani bugün aldığımız kararlar, kurduğumuz cümleler, yaptığımız davranışlar geçmiş yaşantılarımızdan bağımsız düşünülemez.

Bilinçdışımızda bir savunma mekanizması olarak gelişen travmatik ego durumları (gizli ego segmentleri), bireyi geçmiş yaşamdaki olumsuz olaylardan korumak amacıyla varlığını sürdürür. Bunu yaparken de çocuklukta öğrenilen bilgilerin çocuksu düşünce yapısını koruyarak var olmaktadır.

Yani çocukken karanlıktan korkan bir birey bu konuda derin izler barındıran bir travmaya sahipse, yetişkin bilinci ile o korkunun yersiz olduğunu bilmesine rağmen bilgi ile “korku” duygusunu engelleyemez. Orada değişmesi gereken şey bilgi değil, bedene ve düşüncelere hapsolmuş olan duygulardır. Bu da ancak travmadan etkilenen ego durumlarını fark etmek, oradaki travmayı çalışarak duygu dengesini düzenlemek ve geçmişteki sağlıksız düşünce yapısını, geçmiş olayları terapi odasında farklı teknikler kullanarak (Hipnoz, Sanat terapisi, Emdr vs.) güncel tarafımızla tedavi etmekle sağlanır.        

Tam Olarak Ne Yapılır?

Travmatik yaşantıdan etkilenerek o günün mantığı ve şartlarında içimizde hapsolmuş olan kırılgan çocuk ego durumu, öfkeli çocuk ego durumu, ergen ego durumları gibi farklı örüntülerle terapi seansında çalışmaktayız. Hipnotik trans altında ya da hipnozsuz sandalye gibi tekniklerle bireyin duygu ya da somatik bedensel tepkisinden yola çıkarak geçmiş ego durumuna ulaşılır. Oradaki travma boşaltılır. Duygu regüle edilerek bireyin hayatındaki hep onu engelleyen ve aşağı çeken durumlar iyileştirilir.

Kullanılan Tekniklerden Bazıları 

• Etki Köprüsü ve Somatik Köprü teknikleri 
• Sakin duygusal rahatlama tekniği 
• Güvenli oda tekniği
• Güvenlik Kozası
• İdeal Kendilik 
• Ölmüş kimseler ile ilgili hedefler 
• Af kapısı 
• Hipnozsuz sandalye

EGO STATE TERAPİNİN ÇALIŞMA ŞEKLİ VE SÜRESİ 

Ego state terapi haftada bir gün, normal bir seans şeklinde yapılabileceği gibi 10 saatlik bir maraton tedavisi ile de kısa sürede kalıcı değişiklikler sağlamaktadır. Helen Watkıns  cuma günü 2 saat, cumartesi 5 saat, Pazar günü ise 3 saatlik bir çalışma yaparak danışanlarının 10 yıl boyunca diğer tekniklerle çözülemeyen sorunlarında kalıcı değişiklikler oluşmasını deneyimlemiştir. Bu deneyimleri ise 18 yıl aradan sonra danışanlara gönderilen bir anket ile desteklenmiştir. Maraton tedavisindeki  10 saatlik çalışmanın dışında başka bir tekniğe ihtiyaç duymayan danışanların olması, Ego state terapinin önemini vurgulayan en önemli göstergelerden bir tanesidir.

Ego state terapistlerinin tüm terapi ilke ve teknikleri bu kuram aracılığı ile ayrıntılı olarak paylaşılırken, seans odalarına ciddi bir kılavuz ve rehber niteliğinde faydalı bilgiler sunulmaktadır.
Ego state terapi travma çalışan ruh sağlığı uzmanları için disosiyasyon kavramına ufuk açıcı bir bakış açısı kazandırır. Nelere dikkat edilmesi ve nerede durulması gerektiği konusunda bizlere güven ve cesaret verir. Disosiye olma ihtimali olan danışanlarda travmaya ateşe yaklaşır gibi yaklaşılmalı. Öncelikle danışanın stabilizasyonu sağlanmalı ve danışan travmanın içine atılmamalıdır. Bu anlamda ayrıntılı öykü alınması, bir uzmanla birlikte hareket edilmesi önemlidir. 

Klinik Psikolog Doğan Özakın