Bağlanma Stilleri Nelerdir? Çocuklarda ve Yetişkinlerde Bağlanma Stilleri

Bağlanma Stilleri Nelerdir?

Psikolojide önemli bir yere sahip olan bağlanma kuramı yönünden çocuklukta yaşantı ve tecrübeler oldukça önemlidir. Bağlanma; rahatlık, ilgi ve zevk alışverişlerini içeren özel bir duygusal ilişki olarak tanımlanmaktadır. John Bowlby, bağlanma kuramıyla ilgili kapsamlı araştırmalar yapmış ve bağlanmayı insanlar arasında kalıcı psikolojik bağlantı olarak da nitelendirmiştir. Erken bağlanma stilleri çocukluk dönemindeki bebek ve bakıcı ilişkisi aracılığı ile kurulur.

Ainsworth Bağlanma Kuramına göre Bağlanma Stilleri

Ainsworth Bağlanma Kuramı

Ainsworth ve arkadaşları bağlanma davranışını anlayabilmek adına 12- 18 aylık bebekleri ve bakım verenleri içeren bir deney yapmıştır. Yabancı Durumu ismi verilen bu deneyde bebeklerin davranışları ve anneyle olan duygusal bağı incelenmiştir.

Bu deneyde anne ve bebek oyuncaklar ile dolu bir odaya girerler ve bir zaman sonra odaya bir yabancı girer. Girdikten birkaç dakika geçtikten sonra anne, bebeği yabancıyla yalnız bırakarak odadan çıkar. Bebeğin anne odadan çıktıktan ve girdikten sonraki görülen davranışlarını gözlemlemek amaçlanmıştır.

Bu deneyin sonunda ise toplam 4 tür bebek ve bakım veren örüntüsü gözlemlenir. Bunlara bağlanma türleri denilmektedir: güvenli bağlanma ve güvensiz bağlanma olarak temelde ikiye ayrılır. Güvensiz bağlanma ise kendi içerisinde 3’e ayrılır: kaygılı, kaçınmacı ve düzensiz bağlanma.

Bağlanma Türleri Nelerdir?

Güvenli Bağlanma

Yabancılar yerineyse her zaman ebeveynlerini tercih eder. Yetişkinlikte ise, daha uzun vadeli ilişkilere güvenmek, yakın ilişkilerden keyif almak, yüksek özgüvene sahip olmak, ihtiyacı olduğunda sosyal destek aramak ve diğer insanlarla duygularını paylaşma yeteneğine sahip olmak gibi çok çeşitli özelliklere sahiptir.

Güvensiz Bağlanma

Güvensiz bağlanma şekilleri kaygılı bağlanma, kaçıngan bağlanma, düzensiz bağlanma olarak 3’e ayrılır.

Kaygılı Bağlanma

Kaygılı bağlanan çocuklar yabancılara karşı oldukça şüpheci yaklaşırlar. Bu çocuklar, bir ebeveynden ya da bakıcıdan ayrıldıkları zaman önemli ölçüde tepki gösterirler, fakat ebeveynlerinin geri dönüşü ile rahatlamış görünmezler.

Yetişkinler olarak, kaygılı bağlanma biçimine sahip olan kişiler, genelde başkalarına yakın olma konusunda oldukça isteksiz hissederler ve eşlerinin duygularına tam karşılık vermediğinden endişe ederler. Genelde ilişkiler onlara oldukça soğuk ve mesafeli hissettirdiği için ayrılıklara da yol açar.

Kaçıngan Bağlanma

Kaçınmalı olarak güvensiz bağlanan çocuklarda ebeveynlerinden kaçınma davranışı gözlemlenir. Bu çocuklar ebeveynden gelen bir ilgiyi reddetmeyebilir ancak özellikle bu hissi aramazlar. Aynı zamanda güvenli bağlanma stilinden çok daha farklı olarak ebeveyn ve yabancılar arasında bir tercihte bulunmaz.

Yetişkinler olarak, kaçınmacı bağlanmaya sahip olan kişiler, yakın ilişkilerde zorluk çekme eğilimindedir. Bu kişiler ilişkilere çok fazla duygu yatırmazlar. Bir ilişki sona erdiği zaman çok az sıkıntı yaşarlar.

Genelde uzun çalışma saatleri gibi bahaneleri kaçınmak için kullanırlar. Diğer bir ortak özellikleri de stresli zamanlarda eşlerini destekleyememe ve onlarla duygu, düşünce ve hislerini paylaşamamadır.

Düzensiz Bağlanma

Düzensiz bağlanma biçimine sahip olan çocuklar diğer stillerinden daha farklı olarak açık bir bağlanma stili davranışı da göstermezler. Bakıcılara karşı olan eylemleri ve tepkileri, genelde kaçınma ya da direnme dahil olmak üzere davranışların bir karışımı olarak da gözlemlenir.

Bu çocuklar, bazen bir bakıcılarının yanında şaşkın ya da endişeli görünen sersemlemiş davranışları sergiliyor olarak da tanımlanabilir. Ebeveynlerin bu tutarsız davranışlarının, bağlanma tarzına katkıda bulunan bir faktör olacağı da düşünülmektedir.

Çocukluklarda Büyümenin Bağlanma Stiline Etkisi

Çocuklukta geliştirilmiş olan bağlanma stilinin ilerideki ilişkiler için kesin bir belirleyici olarak da düşünülmesinin yanlış olduğu unutulmamalıdır. Çocukluk döneminde kaygılı veya kaçıngan olarak tanımlananlar ise yetişkin oldukları zaman güvenli bir şekilde bağlanırken, çocukluklarda güvenli bağlanan kişiler yetişkinliklerinde güvensiz bağlanma örüntülerini sergileyebilirler.

Temel mizacın bağlanmada kısmi bir rol oynadığı da düşünülmektedir. Kısaca yetişkinlikte tecrübe edilen romantik ilişkilerde erken çocukluk bağlanma stiliyle tam olarak örtüşmese bile, ilişkilerin gelişimde rol oynadığına da şüphe yoktur.

Erken Çocuklukta Yaşanan Bağlanma Stili Yetişkinlikte Yaşanan Bağlanma Stilini Belirler Mi?

Yakın ilişki içerinde olunan kişilere, “bağlanma figürü” olarak tanımlanır. Çocukluk döneminde bakım verenler (genelde ebeveynler) bağlanma figürü iken ergenlik ve genç yetişkinlik dönemlerinde doğru romantik partner ve yakın arkadaşlarla bağlanma figürleri olarak sayılabilir.

Kaygılı, kaçınmacı ya da düzensiz bağlanma negatif duygu durum ve çok çeşitli psikolojik rahatsızlık ile bağlantılı olsa da bağlanma şekli bir zaman sonra olumlu anlamda evrilebilir. Bağlanma davranışı ise farklı duygusal bağlarla ve farklı yoğunluklar ile tanımlandığı zaman; kişiye ve bağlama göre değişkenlik göstermektedir.

Yetişkinlikte Bağlanma Stilleri

Yetişkinlikte Kaygılı Bağlanma

Kaygılı bağlanan kişilerin yetişkinlikte bağlanma figürleri arasından ayrılmakta güçlük çektiği, onlara karşı psikolojik ve fiziksel olarak yakın olmak istedikleri ve aynı zamanda ayrılmakta güçlük çektikleri de görülmüştür.

Bununla birlikte bu kişiler sürekli olarak bağlanma figürlerini de etkilemeye ve onlar tarafından fark edilmeye de çalışırlar. Bu kişilerin ayrılık kaygısı ise onaylanma kaygısı ve başkalarını memnun etme kaygısı taşıdıkları görülmüştür.

Bu kişiler romantik ilişkileri içerisinde de de ayrılmaktan korkar, psikolojik ve fiziksel olarak yakın olmaya çalışırlar. Bu bireyler çatışma eğiliminde olur ve problem çözme konusunda sıkıntı yaşar. Bu bireyler problemleri çözmekten kaçınır ve sorumlulukları almazlar. Bununla birlikte özgüvenlerinin düşük olduğu da görülmektedir.

Yetişkinlikte Kaçıngan Bağlanma

Kaçıngan bağlanan kişiler arasında kendi kendine yetmeye odaklanma ve yalnızlıktan memnun olma gibi davranışlar görülmektedir. Bu bireylerin ilişki doyumları oldukça azdır. Bununla birlikte kendilerini ilişkiye tam anlamıyla veremez.

İlişkilerde de oldukça kaçıngan olurlar ve psikolojik, fiziksel olarak uzak olmayı tercih ederler. Kaçınmacı olan bağlanmaya sahip kişilerin de kaygılı bağlanma stilinde olduğu gibi problem çözme açısından sıkıntı yaşadığı ve problem çözmekten kaçındığı da görülmüştür.

Bu bireyler de sorumluluk almazlar ve özgüvenleri oldukça düşüktür. Bununla birlikte bu kişilerin güven problemleri olduğu görülmüştür.

Yetişkinlikte Güvenli Bağlanma

Güvenli bağlanan bireylerin yetişkinliklerinde de güvenli bağlanmayı korudukları ve ilişki doyumlarının çok yüksek olduğu görülmüştür. Bu bireyler bebekken ebeveynlerinin yanında, yetişkinlikte de romantik ilişkideki partnerinin yanında kendini çok güvende hissetmektedir. Bu kişiler duygularını ifade etmekte de oldukça iyilerdir.