Aleksitimi Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Duygu körlüğü olarak da bilinen “Aleksitimi” Sorusunun cevabını açıklayacağız bu makalemizde. “Alexithymia” ingilizce adı ile aleksitimi duyguları tanımlamak, ifade etmek ve fark etmek için zorluk çeken bir kişilik özelliğidir. Bu durum, birçok kişi için doğal ve otomatik olan duygusal bilincin eksikliği veya azlığı ile karakterizedir. Günlük hayatta düşüncelerini paylaşabilen, anlatabilen ilişkiler kurabilen bu bireyler genelde duygu ve düşünceleri arasında bağ kurup ayırt etmekte bunları ifade ederken zorluk çekerler.

Aleksitimi Nedenleri Nelerdir? 

Nedenleri hala tam olarak tam olarak bilinmemekle beraber araştırmalar, bu durumun birçok faktörden kaynaklanabileceğini göstermektedir. Ortaya çıkışının altında tek bir neden olmamaktadır. Bu ortaya çıkışındaki çeşitli nedenleri şu şekilde sıralandırabilir: 

• Çocukluk dönemi yaşantılarıdır. İstismar, ihmal, ayrılık veya diğer travmatik deneyimler yaşayan kişilerde bu rahatsızlığın riski daha yüksektir. Bu tür deneyimler, duygusal deneyimleri tanımlama ve ifade etme yeteneğini olumsuz yönde etkileyebilir. 
• Bir diğer faktör ise, biyolojik etkenlerdir. Bazı araştırmalar, bu rahatsızlığın nörolojik bozukluklarla, özellikle de otizm spektrum bozukluğu ile ilişkili olduğunu göstermektedir. Ayrıca, beynin duygusal işlemeyle ilgili bölgelerindeki bazı farklılıkların bu rahatsızlık ile ilişkili olduğu da düşünülmektedir. 
• Bir diğer neden de kişilik özellikleridir. Bazı insanlar duyguları ifade etmekte zorlanırlar, ancak bu kişilik özellikleri, alexithymia ile ilişkili olan daha derin bir duygusal eksiklikten farklıdır. 

Sonuç olarak, bu rahatsızlığın nedenleri hala net değildir ve araştırmalar devam etmektedir.Ancak, çocukluk dönemi yaşantıları, biyolojik etkenler ve kişilik özellikleri, alexithymia’nın gelişiminde rol oynayan faktörlerdir. 

Aleksitimi Belirtileri Nelerdir? 

Aleksitimi, kişinin duygusal dünyasını tanımlamakta güçlük çekmesi veya ifade edememesi durumudur. Belirtileri şunlardır:

• Duygusal ifade eksikliği: Kişi, duygularını ifade etmekte zorlanır. Duygularını tarif etmekte, ifade etmekte zorlanır ve genellikle hissettiklerini tam olarak ifade edemez. 
• Duygusal farkındalık eksikliği: Kişi duygularını tanımlamakta zorlanır. Kendisinin ve diğerlerinin duygusal durumlarını anlamakta zorlanır ve duyguları hakkında net bir anlayışa sahip değildir. 
• Fantazi eksikliği: Kişi, hayal gücü veya düş kurma konusunda sınırlıdır. Kendi kendine konuşma, hayaller kurma veya diğer duygusal faaliyetler gibi zihinsel süreçlerde zorluk çekebilir. 
• Duygusal uyarılma eksikliği: Kişi, duygusal uyarılma konusunda sınırlıdır. Duygusal olarak uyarıldığında, bedensel belirtiler veya hisler yaşamakta zorlanır. 
• Sosyal ilişki eksikliği: Kişi, sosyal etkileşimlerde ve ilişkilerde zorlanabilir. Empati kurmak, başkalarının duygusal ihtiyaçlarını anlamak ve doğru bir şekilde yanıt vermek konusunda zorluklar yaşayabilir. 

Bu belirtiler bazen bir kişide bir arada görülebilirken bazen de birkaç belirti daha baskın olabilir. Aleksitimi, genellikle duygusal olarak istikrarsız, stresli veya travmatik bir yaşam deneyimi sonrasında ortaya çıkar. 

Aleksitimi Teşhisi Nasıl Konulur? 

Bu rahatsızlığın teşhisinin bireylere konulabilmesi için öncelikle bazı semptomların bu kişilerde en azından birkaçının görülmesi gerekmektedir. Bu hastalık, duygusal ve algılama yeteneğinin zayıflığına sahip bir durumdur. Bunun teşhisini koymak için aynı zamanda, psikolojik bir değerlendirme yapılması gerekir. Bir psikolog veya psikiyatrist, kişinin duygusal durumunu, geçmiş yaşam deneyimlerini ve duygusal ifade yeteneğini değerlendirmek için bir dizi soru sorabilir. Ayrıca, psikolojik testler, ölçekler ve değerlendirme araçları kullanarak alexithmia belirtilerini ölçebilirler. Bu nedenle, bir psikolog veya psikiyatristin yapacağı bir değerlendirme ile aleksitimi teşhisi konulabilir. Ancak, kişinin kendisinde bu belirtileri fark etmesi ve doktora başvurması da teşhis için önemli bir adımdır. 

Aleksitimi Tedavisi Nasıl Gerçekleşir? 

, duygusal ifade ve anlama yeteneğinde zorluklar yaşayan bir kişilik özelliğidir ve genellikle psikoterapi ile tedavi edilir. Bu bireyler, duygularını tanımlayamaz, ifade edemez ve bu nedenle kontrol edemezler. Terapi, bireyin duygusal farkındalığını arttırmak, duygularını ifade etmek için daha iyi yollar öğrenmek ve daha iyi duygusal düzenleme becerileri geliştirmek için çalışır. Tedavisinde kullanılan bazı diğer terapi yöntemleri şunlardır: 

• Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): BDT, bireyin duygusal farkındalığını arttırmak ve duygusal düzenleme becerilerini geliştirmek için kullanılır. BDT ayrıca bireyin duygusal tetikleyicilerini tanımlamasına ve bunlarla başa çıkmasına yardımcı olur. 
• Psikanalitik Terapi: Bu terapi yöntemi, bireyin bilinçdışı duygusal çatışmalarını araştırmak ve anlamak için kullanılır. Aynı zamanda, bireyin duygusal ifade ve anlama yeteneğini arttırmak için de kullanılabilir. 
• Duygusal İfade Terapisi: Bu terapi yöntemi, bireyin duygularını ifade etmesine yardımcı olmak için kullanılır. Bu terapi, resim çizme, yazma veya konuşma gibi farklı yöntemlerle gerçekleştirilebilir. 
• Grup Terapisi: Grup terapisi, aleksitimiye sahip bireylerin bir araya gelerek duygusal ifade ve anlama becerilerini geliştirmelerine yardımcı olur. Grup terapisi, bireylerin birbirleriyle etkileşimde bulunarak destek almalarına da olanak tanır. 

Rahatsızlığın tedavisi, bireyin özel ihtiyaçlarına göre değişebilir ve birden fazla terapi yöntemi kullanılabilir. Tedavinin başarısı, bireyin tedaviye ne kadar bağlı kaldığına ve terapi yöntemlerinin etkinliğine bağlıdır. 

Aleksitimi Tedavi Edilmezse Ne Olur? 

Alexithmia, duyguları tanımlama, ifade etme ve anlama becerisinde zorluk yaşama durumudur. Tedavi edilmezse, birçok olumsuz sonuca eden olabilir. Öncelikle, bu kişiler diğer insanlarla bağ kurmakta zorluk çekebilirler. Çevrelerindeki insanların duygularını okumakta zorlandıkları için, uygun tepkiler veremeyebilirler ve başkalarının duygularına yanıt veremeyebilirler. Bu da kişisel ilişkileri, özellikle romantik ilişkileri olumsuz etkileyebilir. 

Ayrıca, rahatsızlık birçok duygusal rahatsızlığın altında yatan bir neden olabilir. Bu rahatsızlıklar arasında depresyon, kaygı, bağımlılık ve yeme bozuklukları yer alır. Tedavi edilmediğinde, aleksitimik kişilerde bu rahatsızlıkların semptomları daha kötü hale gelebilir veya kronik hale gelebilir. Ayrıca bu rahatsızlık, fiziksel sağlık sorunlarına da neden olabilir. Örneğin, bu rahatsızlığa sahip kişilerin stresle başa çıkma mekanizmaları sınırlı olabilir ve bu nedenle stresli durumlara maruz kaldıklarında fiziksel semptomlar yaşayabilirler. 

Aleksitimik Kişiliği Düzeltmek Mümkün mü? 

Aleksitimi durumu, insanlar arasında farklı seviyelerde görülebilir ve bazı insanlar için ciddi bir sorun olabilir. Bu rahatsızlık kişiliğini düzeltmek mümkün olabilmektedir. Ancak bu, bireysel tercihlere, yaşam tarzına ve kişinin kendisiyle çalışmak istemesine bağlıdır. Tedavi seçenekleri arasında bilişsel-davranışçı terapi, psikodinamik terapi ve ilaç tedavisi gibi yöntemler yer alabilir.

Özetle, aleksitimi kişiliğini düzeltmek mümkündür, ancak bunun için kişinin kendisiyle çalışmak istemesi ve bir  terapi yöntemi seçmesi gerekebilir. İyi haber ise, hastalığın tedavisi için terapi seçenekleri oldukça etkili olabilir ve çoğu kişi duygusal farkındalıklarını arttırmada başarılı olabilmektedir.