Sosyal Anksiyete Bozukluğu Nedir?

Sosyal anksiyete bozukluğu temelinde kaygı olan bir problem. Kaygı strese verilen tepkidir. Bedensel ve zihinsel sebeplerden oluştuğu gibi bedensel ve zihinsel sonuçlarında olması mümkündür. Kaygının oluşmasında kişinin zihnine gelen istemsiz, rahatsız edici düşenceler etkili olur.

Aynı zamanda bedenin yoğun stres altında kalp atışının hızlanması, terleme gibi fiziksel tepkilerden dolayı da kaygı seviyesi artar. Ayrıca kaygı yaşayan kişi davranışsal olarak kaçınma, yok sayma gibi davranışlarda bulunmaktadır.

Bu durumu yaşayan kişi kaygısıyla yüzleşmediği için bir döngü içine girecektir. Düşüncelerden kaçmak ve durdurmak zordur. Bu yönden istemsizce düşüncelerin gelmesi kaygıyı tetikleyebiliyor. Artık kişi kaygısından dolayı hem kendisi hem yaşamı sıkıntı yaşayacak seviyeye gelirse bir problem olduğunu söylenebilir.

Belirli noktalarda kaygının da yaşamda yeri vardır. Fakat kaygının seviyesi ve yaşattığı sıkıntılar kişinin psikolojik sürecini etkileyecektir.

Sosyal anksiyete bozukluğu bir tür sosyal fobi olarak da biliniyor. Kişinin sosyal ortamlarda kendisini rahatsız hissetmesi, zihnine gelen istemsizce düşünceler, dalga geçileceğinden kaygılanması kendine güvenmemesi, reddedileceği, yargılanacağı ya da suçlanacağı gibi düşüncelerin gelmesi sosyal fobi ile yakından ilgilidir.

Bu düşünceler kişinin benlik saygısını, benlik algısını oldukça derin etkiler. Sosyal fobisi olan kişi kendini bir başkasının gözünden görmek isteyecektir. Fakat bu görme kendisinin zihnine istemsizce gelen olumsuz düşünceler olacağı için özgüven problemi yaşayabilirler.

Davranışsal olarak da sosyal fobinin etkileri vardır; başkalarının yanında yemek yemek, konuşmak, telefonla konuşmak kişi için yoğun stres veya kaygı sebebi olacaktır. Kaygı arttıkça kişi yaşadığı durumun başkaları tarafından anlaşılacağından korkar.

Ayrıca bu durum daha yoğun kaygı yaşamasına sebep olacaktır. Bu durumda sosyal fobi yaşayan kişiler, sosyal ortamlardan kaçınarak devam etmeye çalışacaklardır. Bu kaçınma davranışı kişinin potansiyelini etkileyecektir. Sosyal bir varlık olan insan için bu  durum çok zordur. Bu durumda kişinin sosyal ilişkileri veya iş yaşamı gibi sosyal ortamlara girmesi gerekebilir.

Sosyal Anksiyete Bozukluğu Belirtileri

Bu bozukluk çocukluk ve ergenlik dönemlerinde başladığı gözlemlenmiştir. Kişi bu kaygısıyla başa çıkmazsa ileriki dönemlerde etkisi devam edecektir. Sosyal fobi kişinin yaşamını sınırlandırır. Sosyal ortamlara girmekten kaçınabilir.

Ya da girdiği zaman, yüz kızarması, el titremesi,terleme, bulantı, karın ağrısı gibi bedensel tepkiler çıkabilir. Kişinin zihnine istenmeden gelen tekrarlayıcı düşünceler hakimdir. Ayrıca sosyal fobisi olan kişiler ve ya utanganç olan kişiler arasında fark bulunmaktadır.

Utangaç olan kişiler olumsuz düşüncelerin tersine bir düşünce duyduklarında kendilerine dair anksiyeteleri sona erer. Sosyal fobisi olan kişiler ise kendilerine dair bir değerlendirme yapmada zorluk yaşarlar. Ayrıca başkalarının nasıl düşündüğü olumsuz düşüncelerini daha da tetikler ve bu durumdan kaçınır.

Kimlerde Sık Görülür?

Sosyal anksiyetenin temelinde genetik ve nörolojik etmenler olabilir. Ailede benzer durumlar yaşayan kişiler vardır. Bunların dışında çevresel etmenler, çocukluk yaşantıları, okul öncesi gelişim dönemlerinde aşağılanma, alay edilme, dışlanma, küçük düşürülme gibi travmatik yaşantılar sonucunda kişide sosyal fobi görülmektedir.

Sosyal fobi ile çalışırken kişinin yaşadığı olumsuz duyguları ilk olarak nerede deneyimlediği önemlidir.

Sosyal Anksiyete Tedavisi

Bu tür bozukluğun tedavi aşamasında ilk olarak kişi yaşadığı problemi kabul etmelidir. Kabul etme kişinin yaşadığı problemden kaçınmasını engeller.

Önemli olan hastanın yaşadığı utangaçlık veya çekingenlik durumlarını ortadan kaldırmak değildir. Yaşadığı stres veya kaygı düzeyini kontrolde tutmak önemlidir. Kişi yaşadığı kaygıyı tanımalı, bedensel ve duygusal tepkilerinin farkında varmalı ve baş etme mekanizmaları ile kontrolde tutmalıdır.

Yaşadığı sıkıntılar kendisine ve ya çevresine zarar verdiği noktada psikolojik olarak destek alınmalıdır.

Uzman Klinik Psikolog Kıymet Akyol