Psikolog Bakış Açısı ile Narsizm Nedir?

Psikolog ve psikiyatri uzmanlarının kullandığı ve günlük hayatta da sıkça kullanılan Narsizm terimi toplum tarafından bir kişinin kendini çok sevmesi, öz-sever olması olarak bilinen bir konudur. Bu kavramın Psikoloji biliminde çokça bahsedilen terimsel kökeni aslında Yunan mitolojisinden gelir. Farklı versiyonları mevcuttur ancak sonuç tüm mitlerde aynıdır. Bu mitlerden en çok bilineni: Harikulade güzel ve kimseye yüz vermeyen bir peri kızı olan Echo, bir avcı olan Narkissos’a karşılıksız bir şekilde aşık olur. Echo bu karşılıksız aşk nedeniyle günden güne perişan olarak hayatını kaybeder. Bu durum tanrıları çok sinirlendirir ve tanrılar Narkissos’u cezalandırır. Narkissos bir nehir kıyısında dinlenirken kendi yansımasını görür ve aynı Echo gibi gördüğü bu görüntü karşısında büyülenir ve kendi yansımasına aşık olur. Günden güne yansımasına duyduğu aşkın ulaşılmazlığı onu da eritir ve Narkissos hayatını kaybederek günümüzde de bilinen Nergis çiçeğine dönüşür.

Psikolog ve Ruh Sağlığı Uzmanlarının Kabul Ettiği Patolojik Olmayan Bakış Açısı

Psikolog ve  psikiyatri bilimi uzmanlarının, görüşlerini benimsediği  ve sürdürmeye devam ettiği büyük psikoloji kuramcıları, narsizmi aslında gelişimsel bir gereklilik olarak yorumlar. Veyahut bir süreç olarak, sağlıklı bir boyutta açıklar. Örneğin, Psikanaliz Bilimi’nin kurucusu, büyük kuramcı ve bir nörolog olan Sigmund Freud, kuramında narsizmi, “Libido’nun egoya ilk bağlanışı” olarak tanımlar. Bu görüşün kastettiği şey:

Duyduğumuz haz ve yaşam enerjisini, toplumsallaşma süreçlerine girmeden önce, benliğimizi henüz yeni keşfettiğimiz dönemlerde, ilk olarak kendimize yönlendirmemizdir. Freud’un Yapısal Kişilik Kuramı’ndaki ego, dış dünya ile temasa geçip nesne ilişkilerini kurmaya başladığında bu haz ve yaşam enerjisi, bireysel temelden nesne ilişkilerine geçiş alır. Dolayısıyla yaşam enerjisi kaynakları bölünmüştür. Bu yüzden kendimizi sevmemizi ve benliğimizden memnun olmamızı sağlayan narsizm ise bizimle yaşamaya devam eder.

Psikolog ve Ruh Sağlığı Uzmanlarının Kabul Ettiği Patoloji Anlayışı ve Tanılama

Genel olarak baktığımız zaman narsizmin, psikoloji bilimindeki patolojik, yani sağlıksız boyutu üzerinde; psikolog ve ruh sağlığı uzmanları görüşlerinin birliği; yaşamın ilk yıllarına vurgu yapar. Beklenmedik negatif etkenler, sağlıklı bir benlik gelişimini etkiler. Patoloji olarak kast ettiğimiz şey, sağlıksız bir aşırılık veya sağlıksız bir eksiklik anlamına gelir. Narsizmin patolojisi, bireyin ebeveynlerinin veya bakımverenlerinin, bireyin yaşamının ilk yıllarındaki ihmalleri ile yorumlanır. Tanımlamada “Narsistik Kişilik Bozukluğu” için kabul edilen semptomlar şu şekildedir:

• Büyüklenmecilik, kendi beceri ve başarılarını aşırı bir halde yüceltir. Dengeli olmayan bir şekilde üstün biri olarak görülme beklentisi vardır.
• Önemsediği, değerli gördüğü; güç, başarı, güzellik, zeka ya da aşırı sevilme gibi düşlemler ile sürekli bir uğraş içerisindedir.
• Eşi benzeri olmayan, çok özel bir insan olduğuna ve sadece onun gibi özel veya üstün kişilerce anlaşılabileceğine ancak onlarla ilişki kurması gerektiğine inanır.
• Beğenilme arzusu aşırıdır.
• Kayrılacağına ilişkin inancı bunu hak ettiği duygusu ile yaşar.
• Başkalarını kendi çıkarı için kullanır. (Kendi arzuları ve çıkarı için başkalarından faydalanmaktan çekinmez.)
• Empati kuramaz. Başkalarının ne hissettiği ile ilgilenmez ve ilgilenmek istemez.
• Başkalarını kıskanır, başkaları tarafından kıskanılmak istenir veya kıskanıldığına inanır.
• Başkalarına karşı saygısızdır, ukala davranışlar veya tutumlar sergiler.

Tanı koyan kişi bir psikiyatri uzmanıdır. Bu semptomların sürekliliğini, bireyin kültürel gelişimine uygunluğunu, tıbbi bir durumdan kaynaklanıp kaynaklanmadığını veya madde kullanımı olup olmadığını değerlendirerek, tanıyı koyar.

Narsist Bireylerin Kullandığı Manipülasyon Çeşitleri Üzerinde Psikolog Görüşleri

Narsistik kişilik bozukluğuna sahip kişilerin; kendi arzu, istek ve çıkarları için -özellikle romantik ilişkiler içerisinde- kullandıkları çeşitli manipülasyonlar olduğu gözlemlenmiştir. Bu manipülasyonlar:

• İdealleştirme ve devalüe etme: Kişiyi ilk olarak büyük bir sevgiye boğarak kendine bağlama, ideal bir partner olduğuna inandırma, ayrıca daha sonrasında geri çekilerek kişinin duygusal dengesini bozma.
• Yağcılık: Eğer toksik dinamik, kurban tarafından fark edilir ve döngü kırılırsa, narsistik kişi; kurbanını sağlıksız ilişkiye geri döndürmek adına, elinden gelen uç sevgi ve ilgi gösterilerini yapacak ve bir süre kurbanının istediğini düşündüğü şekilde davranacaktır.
• İletişimsel taktik: Doğru ve yanlış anlayışı üzerinde, siyah ve beyaz gibi davranışşal tutumları olduğuna inandırmaya çalışma. Bununla birlikte düşüncesini olumlamaya yönelik gereksiz veya doğru olmayan kanıtlar sunma. Ya da kelime karmaşası yaratarak konuyu geçiştirme. Ayrıca yanlışını genelleştirme ve kanısı üzerinde gibi akıl oyunlarında bulunur.
• Sessizliği kullanma: Durumu kontrol altına almak için döngüsel kaçınır, kendini güçsüz gösterir.
• Üçüncü bir kişiyi tanık gösterme: Dışardan gözleri, haklı olduğuna dair kullanmaya çalışır, ve kullanır.
• Karalama politikası: Toplum içerisinde yalan, yarı gerçekler ve suçlama politikası kullanarak karşı tarafı saldırıya uğratır. Bir narsist kurbanı ya da kahramanı oynamaya çalışır. Ayrıca karşı tarafı çıldırmış, dengesiz, toksik bir insan tanımlamalarına sokabilir.
• Gashlighting: Bireyin kendi akıl ve hafızasından şüphe ettirmeye çalışır.
• Yansıtma: Hatalarının sorumluluğunu asla kabul etmez ve hatalarına sebep olan hep bir başkasıdır. Kendi kurban rolündedir.
• Duygusal manipülasyon: Kişileri ağına düşürmek için kişilerin ihtiyacına ve duygu eksikliklerine; korku, suçluluk ve sadakat gibi duygular üzerine oynar.

 Kullanılan Tedavi Yöntemleri

Narsistik kişilik bozukluğuna sahip bir kişinin durumunu kabul etmesi çok zordur. Genellikle yakınları tarafından durumları fark edilir. Dolayısıyla istedikleri olmadığında, beklentileri karşılanmadığında ağır depresif belirtiler gösterebilirler. Bu dönemlerde bu sebepler ile terapi arayışı içerisine girebilirler.

• Psikodinamik yaklaşımlı psikoterapiler, etkili bir şekilde kullanılabilir. Ancak süreç uzun ve zor olabilir.
• Bilişsel – Davranışçı yaklaşımlı terapiler, olumsuz ve yıkıcı düşünce kalıplarını değiştirmelerine yardımcı olmak için etkili olabilir. Ayrıca kişiyi daha gerçekçi bir öz benlik kavramına ulaştırmayı hedeflerler.

Psikolog Bakış Açısı ile Narsistle Başa Çıkma Önerileri

Narsistler, doğaları gereği, genellikle oldukça görkemli ve dikkat çekici kişilerdir. Dolayısıyla karşı tarafın dengesiyle oynayarak, kişi üzerinde ciddi travmalar yaratabilirler. Özellikle empatik diye tabir edilen duygusal bireyler veya düşük benlik algısına sahip olan bireyler narsistle kurduğu toksik ilişkiden kendilerini kurtarmakta çok zorlanabilirler. Narsistler, kişilerin duygusal zaafiyetine oynayarak kişiyi büyük bir yıkıma sürükleyebilirler. Narsistlerin gösterdiği uç ve dengesiz davranışlar, kişinin problem çözme becerilerini zayıflatır. Ruh sağlığı uzmanları, narsistlerin kişiyi sosyal çevrelerinden koparmak ve kendine bağımlı bir hale getirmek için çeşitli manipülasyonlar kullandıklarını ve kişiyi sosyal olarak izole ettiklerini gözlemlemişlerdir. Narsist ile kurulan ilişki,  kurbanının iş hayatında dahi problemler yaşamasına sebep olur. Burda bahsedilen şeyler, bireylerin pozitif güç kaynaklarına saldırıdır. Durum farkedildikten sonra bu güç kaynaklarının güçlendirilmesi, kişiyi kendini bu toksik durumdan kurtarması için çok önemlidir.

• Kişiler manipüle edildiğini unutmamalı,
• Ayrıca problemleri doğru bir şekilde değerlendirme becerilerini güçlendirmeli,
• sosyal destek almalı,
• kendi ile ilgili uğraşlar üzerinde yoğunlaşmaya çalışmalıdırlar.
• Problem çözme becerilerini güçlendirmek adına Bilişsel Davranışçı Terapiler,
• Kişilerin eğer düşük benlik algısı varsa çocukluk deneyimlerini ön plana alacak Psikodinamik yaklaşımlı terapiler, iyileşme yolunda çok önemli faktörlerdir.
• Bir narsistin yıkıcı etkisini sadece pozitif güç kaynakları ile aşmak kolay değildir. Dolayısıyla Psikiyatri uzmanları ile beraber değerlendirmek, alanında uzman bir psikolog tarafından psikoterapi desteği almak önemlidir.

Psikolog Alara Okul