İnternet Bağımlılığı Nedir? Tedavisi Nasıldır?

Gün geçtikçe hayatımızda önemi daha da fazlalaşan teknoloji uçsuz bucaksız bir dünya gibidir. Hayatımızın vazgeçilmezi haline gelen teknoloji sayesinde tek tıkla her şeyi gerçekleştirebilme imkanına sahibiz. Hal böyle olunca özellikle gençler arasında internet bağımlılığı gibi olumsuz durumlar meydana gelmeye başlamıştır. Peki nedir bu internet bağımlılığı?

İnternet bağımlılığı, internetin aşırı ve kontrolsüz bir şekilde kullanılması, internetten uzak kalındığında sinirlilik ve saldırganlık hissi, internetsiz geçirilen zamanın önemini yitirmesi ve bu sorunu yaşayan kişilerin iş, sosyal ve aile hayatının bozulması olarak tanımlanıyor. Kişinin internet kullanımını kontrol edememesi ve diğer önemli yaşam alanlarında ciddi sorunlar yaşamasıyla ortaya çıkan bir durumdur. Tüm bunlarla birlikte modern dünyanın karmaşık ve yaygın bir sorunudur.

Araştırmacılar, internet bağımlılığını tanımlarken farklı terimler kullanmıştır. Bu terimler arasında “internet bağımlılığı”, “patolojik internet kullanımı”, “problemli internet kullanımı”, “aşırı internet kullanımı”, “kompülsif internet kullanımı” ve hatta “internetomani” yer alıyor. Tanımların her biri, internet kullanımının kontrol edilemeyen bir alışkanlık haline gelmesiyle ilgili farklı perspektifleri yansıtıyor.

Davranışsal Bağımlılıklar Bakımından İnternet Kullanımı

Birçok insan için bağımlılık kavramı, alkol, esrar, kokain ve eroin gibi maddelerin kullanımını çağrıştırsa da kimyasal kökenli olmayan davranışsal bağımlılıklar da vardır. Kumar, alışveriş, televizyon izleme ve bilgisayar oyunları oynama gibi aktiviteler de bağımlılık yapabilmektedir. Davranışsal bağımlılıklar da fiziksel ve psikolojik bağımlılığın ana bileşenlerini (zihinsel meşguliyet, duygu durum değişkenliği, tolerans, yoksunluk, kişilerarası çatışma ve tekrarlama) gösterirler.

İnternetin Yaygın Kullanımı ve Bağımlılık

Son verilere göre internet, dünya genelinde dört milyardan fazla kişi tarafından kullanılmaktadır. Türkiye’de ise bu sayı 47 milyonu aşmıştır ve özellikle gençler arasında internet kullanımı hızla artmaktadır. İnternetin ilk kullanım yaşı giderek düşmektedir ve ergenlik döneminde internet bağımlılığı yaygın hale gelmektedir. Çeşitli ülkelerde yapılan çalışmalarda, ergenler ve genç erişkinler arasında internet bağımlılığının yaygınlığı %0,9 ile %38 arasında değişiyor.

İnternet Bağımlılığının Biyolojik Temelleri Nelerdir?

Araştırmalar, internet üzerinden çevrimiçi oyun oynamanın dopamin salgısına yol açtığını ve bunun bağımlılık gelişiminde önemli olduğunu göstermektedir. Çevrimiçi oyunlar, yeni insanlarla tanışma fırsatları, cinsel içerikli sitelere erişim gibi olanaklar, biyolojik olarak ödül sistemlerini aktive eder. Böylelikle psikoaktif maddelerin yaptığı gibi, kişinin bu davranışları tekrarlamasına ve bağımlılığın ortaya çıkmasına sebebiyet verir.

İnternet Bağımlılığı Belirtileri Nelerdir?

İnternet bağımlılığı kişinin internet kullanımında aşırıya kaçması, kullanmayı bırakamaması ve kullanmama halinde olumsuz hisler içerisinde olması olarak tanımlanır. Bu hem kişinin yaşam kalitesini olumsuz yönde etkiler hem de kişinin çevresindekilere karşı kötü yaklaşım içerisinde olmasına neden olur. İnternet bağımlılığı belirtileri aşağıdaki gibidir;

• Günün yarısından fazlasını internette geçirmek
• İnternet kullanımında aşırıya kaçtığını fark etmek ama bunu engelleyememek
• İnternet kullanımı kısıtlandığında veya tamamen kesildiğinde büyük bir sinir hali ve huzursuzluk hissetme
• İnternet erişimi olmadığında depresif hissetme, kaygı bozukluğu ve anksiyete gibi durumlar
• İnternet kullanımındaki sürenin farkında olmama
• Ders çalışmak, iş veya sosyal aktivitelere katılmama
• Gerçek zamanlı arkadaşlıklar kurmama
• İnternette vakit geçirme süresi arttıkça gerçek hayattaki ilişkilerin zarar görmesi
• Okul veya iş konusundaki performansın büyük ölçüde düşmesi
• Uyku düzeninin bozulması
• Düzensiz bir yaşamdan dolayı zayıflama veya daha fazla kilo almaya eğilim
• Baş ağrısı, boyun ağrısı, bel ağrısı, göz bulanıklığı gibi fiziksel etkiler
• İnternet üzerinden çok fazla harcama yapma
• Gerçek hayattaki sorunlardan kaçma
• Sağlıksız beslenme ve kişisel bakımın ihmal edilmesi

İnternet Bağımlılığı Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

İnternet bağımlılığı ile ilgili ilk etapta toplum bilinçlendirilmesi önem arz eder. Bir bağımlılık türü olduğu için beyin ve beden üzerindeki etkileri hakkında toplum bilgilendirmesi sağlanmalıdır.

Özellikle ergenlerde teknoloji kullanımına sınırlar koymak ve bu sınırlara uymayı teşvik etmek onların daha bilinçli bir internet kullanıcısı olmaları için büyük önem arz eder. Eğer bu bağımlılık üst düzey bir şekilde kişinin yaşamını olumsuz etkiliyorsa mutlaka profesyonel bir destek almalıdır. Terapiler ve destek gruplarına katılmak yüksek bir bilinç sağlayarak bağımlılığın önüne geçebilir veya kişiyi bu bağımlılıktan kurtarabilir.

Ergenlik Döneminde İnternet Kullanımının Etkileri Nelerdir?

Aşırı bilgisayar ve internet kullanımı özellikle ergenlik döneminde psikolojik gelişim süreçlerini etkileyip sosyal işlevselliklerini olumsuz bir çıkmaza sokabilmektedir. Bu sorunlar silsilesi özellikle okul çağındaki gençlerde yaygındır. İnternetin aşırı kullanımı, sosyal ilişkileri olumsuz yönde etkileyerek, gençleri bağımlı hale getirir.

Erik Erikson’un psikososyal gelişim kuramına göre, 12-18 yaş arasındaki dönem, bireyin kimlik kazanmaya karşı rol karmaşası yaşadığı kritik bir dönemdir. Ergenler kimliklerini sorgulamaya başlar ve birçok önemli değişim yaşar. Aileden çok akran grupları bu dönemde öne çıkar ve bu durum, anti-sosyal davranışların ortaya çıkmasına sebep olur.

İnternetin Sosyalleşme Üzerindeki Etkileri

Araştırmacılar, internetin sosyalleşme ihtiyaçları üzerindeki etkilerini vurgulamaktadır. İnternet, insanların gerçek hayatta kuramadığı sosyal bağları kurabilmelerini kolaylaştırırken öte yandan diğer insanlarla risk almadan iletişim kurabilme, düşüncelerini ve duygularını özgürce ifade edebilme, kendilerini istedikleri gibi gösterebilme ve gerçek kimliklerini saklayabilmek için kolay bir yoldur.

Ergenlerde İnternet Bağımlılığı Riski

Tüm bu bilgiler ışığında, ergenlerin interneti en çok kullanan grup haline gelmesi, kullanım sıklığı ve kullanım amaçları nedeniyle internet bağımlılığı açısından en önemli risk gruplarından birini oluşturur. Kimlik gelişimini henüz tamamlamamış ve psikolojik olgunluğa erişmemiş olan ergenler, internet bağımlılığına daha yatkındır.

İnternet Bağımlılığı Nasıl Önlenir?

Eğer çocuğunuzda internet bağımlılığı olduğunu düşünüyorsanız mutlaka erkenden önlem almalısınız. Erken alınan önlem büyük ölçüde bu bağımlılığın önüne geçmektedir. Peki neler yapabilirsiniz?

• Çocuklarınızın internet kullanımını düzenli olarak takip edin. Hangi sitelere girdiklerini, kimlerle iletişim kurduklarını ve ne tür içeriklerle karşılaştıklarını bilin.
• İnternet kullanımı için belirli sınırlar ve kurallar koyun.
• Çocuklarınızın kullandığı oyunlar, sosyal medya platformları ve web sitelerinde gizlilik ayarlarını ve içerik filtrelerini düzenleyin.
• İnternet tarayıcılarında bulunan ebeveyn kontrolü ve güvenli arama sistemlerini kullanın.

İnternet Bağımlılığı Çeşitleri Nelerdir?

Oyun bağımlılığı: İnternet bağımlılıklarında özellikle ergenlerde en başta gelen oyun bağımlılığıdır. Çok fazla oyun oynamak, oyun oynamayı bırakamamak ve vaktin çoğunu oyun oynamakla geçirmekle ortaya çıkar.

Video içeriği izleme bağımlılığı: Özellikle günümüzde influencer gibi internet fenomenlerinin ortaya çıkmasıyla video içerik çok fazla tüketilmeye başlandı. Kullanıcıların sürekli video içeriği izlemesi ilgi alanlarına hitap eden videoların üretilmesiyle tüketiminde dopamin salgılar bu nedenle zamanla bağımlılık haline gelir.

Sosyal medya bağımlılığı: Yukarıda da bahsettiğimiz üzere yeni nesil internet fenomenleriyle beraber sosyal medya bağımlılığı artmıştır. Böylelikle kişilerde kendilerini sürekli başkalarıyla kıyaslama ve beraberinde mutsuzluk ortaya çıkar.

Online alışveriş bağımlılığı: Online alışverişte e-ticaret siteleri büyük bir avantaj haline gelmiştir. Kişiler tek tıkla kolay alışveriş yaparak birtakım eksiklikleri giderdiklerini zannederek bunu bir bağımlılık haline getirirler.