Demans Hastalığı Nedir? Tedavisi Nasıldır?

Demans hastalığı, beyin fonksiyonlarını etkileyen ve bilişsel yeteneklerde, hafızada, düşünce süreçlerinde ve davranışta bozulmaya yol açan bir hastalıktır. Bu rahatsızlık, hızlı bir şekilde ilerleyerek ortaya çıkar ve yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir. Demans hastalığı en yaygın nedeni Alzheimer hastalığıdır, ancak başka nedenlerden de kaynaklanabilir. 

Bu rahatsızlık, yaşlılıkla ilişkilendirilse de, her yaşta ortaya çıkabilen bir durumdur. Yaşlı popülasyonda daha sık görülür, ancak bu rahatsızlığa bağlı beyin hasarı yıllar boyunca geliştiği için semptomlar genellikle ilerleyici bir seyir gösterir.

Demansın Oluşumuna Neden Olanlar Nelerdir?

Demans hastalığı, kişilerde birçok farklı nedenle ortaya çıkabilir. Bu hastalığın oluşumuna neden olanlar arasında en yaygın olanı, beyin hücrelerindeki hasar veya ölümdür. Bu hasar veya ölüm, beyin fonksiyonlarını etkileyerek bellek, düşünme yeteneği, davranış ve duygular gibi birçok alanı etkileyebilir.

Bu hastalığın oluşumuna neden olanlar arasında en yaygın Alzheimer hastalığı, nedeni tam olarak anlaşılamayan bir durumdur. Ancak genetik faktörler, yaşlanma, çevresel etkiler ve yaşam tarzı gibi birçok faktörün bu hastalığın gelişiminde rol oynadığı düşünülmektedir. Diğer bazı demans hastalığı nedenleri arasında vasküler , Lewy cisimcikli , frontotemporal ve Parkinson hastalığı gibi diğer nörolojik bozukluklar yer alır.

Bunların yanı sıra demans hastalığı oluşumuna neden olanlar arasında, beyin travması, enfeksiyonlar (örneğin HIV), beyin tümörleri, beyin damar hastalıkları, vitamin eksiklikleri, hormonal bozukluklar (örneğin tiroid hastalıkları), aşırı alkol tüketimi ve bazı ilaçların yan etkileri gibi diğer faktörler de demans hastalığı etkisine katkıda bulunabilir.

Demans Hastalık Türleri Nelerdir? 

Demans hastalığı, beyin fonksiyonlarının bozulduğu ve bilişsel yetilerin (düşünme, hafıza, konsantrasyon, dikkat vb.) önemli ölçüde etkilendiği bir durumdur. Aşağıda bazı yaygın demans hastalığı nedenlerini sıraladık:

• Alzheimer Hastalığı: Bu rahatsızlığın en yaygın nedeni Alzheimer hastalığıdır. Halk arasında daha çok bunama olarak bilinir. Beyindeki sinir hücrelerinin ölümüne ve beyin dokusunun hasar görmesine yol açar.
• Vasküler Demans: Bu tür rahatsızlık, beyindeki kan damarlarının hasar görmesi ile oluşur. Beyindeki kan damarlarında tıkanıklık veya kanama oluşumu nedeni ile, beyin hücrelerinin fonksiyonları bozulur.
• Lewy Cisimciği Demansı: Bu demans hastalığı türünde, beyindeki Lewy cisimcikleri adı verilen anormal proteinler birikir. Bu proteinler beyin hücrelerinde hasara neden olarak hastalığın semptomlarına yol açar.
• Frontotemporal Lob Dejenerasyonu: Bu demans hastalığı türü, beynin ön ve yan bölgelerindeki sinir hücrelerinin hasar görmesi sonucu ortaya çıkar. Kişilik, davranış ve dilde değişikliklere neden olabilir.
• Kafa Travması: Ciddi kafa travması, beyin hasarına ve demans hastalığı gelişimine yol açabilir. Özellikle tekrarlayan beyin travmaları, kronik travmatik ensefalopati adı verilen bir demans türüne neden olabilir.
• Parkinson Hastalığı: Parkinson hastalığı, hareket bozukluklarına yol açarak el ve ayak titremeleri ve bazen bu rahatsızlığın gelişimiyle ilişkili olan bir nörolojik hastalıktır.

Diğer faktörler arasında vitamin eksiklikleri, enfeksiyonlar, hormonal dengesizlikler ve bazı ilaçların yan etkileri de hastalığa katkıda bulunabilir. Bu rahatsızlığın gelişiminde genetik ve çevresel faktörlerin etkisi de olduğu düşünülmektedir. Ancak, her hastalık vakası bireyseldir ve birçok farklı faktörün bir araya gelmesi sonucunda ortaya çıkabilir.

Demansın Belirtileri ve Görülme Sıklığı Nedir? 

Demansın belirtileri, hastalığın ilerlemesine ve etkilediği beyin bölgelerine bağlı olarak değişebilir. Siz de demansın belirtilerine sahip olup olmadığınıza aşağıdaki maddeleri inceleyerek bakabilirsiniz. Bununla birlikte, genel olarak demansın belirtileri şunlardır:

• Bellek sorunları: Özellikle yeni bilgileri hatırlama ve öğrenme güçlüğü yaşama. Önceden tanıdık olan kişileri veya yerleri hatırlamada zorluk çekme demansın belirtileri arasındadır. 
• Bilişsel Sorunlar: Dikkat, odaklanma, problem çözme becerileri, dil becerileri, soyut düşünme gibi bilişsel işlevlerde azalma. Kelimeleri bulma güçlüğü, konuşma bozuklukları, karışıklık veya anlam bozukluğu yaşama demansın belirtileri arasında yer alan rahatsızlıklardandır. 
• Yönelme ve Mekansal Sorunlar: Yerleri tanıma, yön bulma veya zamanı takip etme güçlüğü yaşama. Örneğin, evlerini veya tanıdık yerleri bulmada zorlanma demansın belirtileri ile ilişkilidir.
• Kişilik ve Davranış Değişiklikleri: Demansın belirtileri arasında sayılan huzursuzluk, anksiyete, depresyon, irritabilite, sinirlilik, korku gibi duygusal değişiklikler. Sosyal etkileşimlerde azalma, ilgi kaybı, motivasyon eksikliği.

• Günlük İşlevlerde Azalma: Temel günlük aktiviteleri gerçekleştirme becerisinde azalma. Giyinme, yemek yeme, banyo yapma gibi günlük yaşam aktivitelerinde yardıma ihtiyaç duyma gereksinimleri de demansın belirtileri arasında sayılabilmektedir. 

Demansın Hastalığı Görülme Sıklığı Nedir? 

Demansın görülme sıklığı, genellikle yaşla birlikte artan bir sıklıktadır. Alzheimer hastalığı, demans hastalığı vakalarının büyük çoğunluğunu oluşturur ve 65 yaşın üzerindeki insanlarda en sık rastlanan nedenidir. Ancak bu hastalık, yaşa bağlı bir durum değildir ve genç yetişkinlerde veya daha erken yaşlarda da ortaya çıkabilir.

Demansın görülme sıklığı dünya genelinde artmaktadır. Bu, yaşlı nüfusun artmasıyla ilişkilidir. Demansın görülme sıklığı, ülkeden ülkeye farklılık gösterebilir, ancak tahminlere göre dünya genelinde milyonlarca insan demans hastasıdır.

Demans Hastalığı Teşhisi Nasıl Konulur? 

Demans teşhisi genellikle bir dizi değerlendirme ve testten geçerek konulur. İlk adım olarak, hastanın semptomları ve belirtileri hakkında detaylı bir öykünün alınması demans teşhisi koymak için en önemli adımdır. Bu süreçte, hastanın hafıza problemleri, düşünce süreçleri, davranış değişiklikleri, günlük işlevsellik düzeyi gibi konular hakkında bilgi edinilir. Bunun yanı sıra bilişsel testler, bellek, düşünce süreçleri, dikkat, dil becerileri ve diğer bilişsel fonksiyonların değerlendirilmesinde kullanılır. Bu testler, hastanın bilişsel yeteneklerindeki değişiklikleri belirlemeye yardımcı olur. Demans teşhisi için, nörolojik muayene önemli bir rol oynar. Nörolojik muayene, beyin fonksiyonlarını, refleksleri, dengeyi ve kas gücünü değerlendirir. Bu muayene, diğer potansiyel nedenlerin (örneğin, beyin tümörleri veya enfeksiyonlar) dışlanmasına da yardımcı olabilir.

Aynı zamanda görüntüleme testleri ve kan testleri de bu hastalığa neden olabilecek diğer tıbbi durumları (örneğin, tiroid bozuklukları veya vitamin eksiklikleri veya beyin görüntülerinin elde edilmesini) değerlendirmek için yapılabilir. Demans teşhisi koymak, genellikle bir nörolog veya psikiyatrist tarafından yapılır. Bu uzmanlar, hastanın semptomlarına ve test sonuçlarına dayanarak demans hastalığı türünü ve şiddetini belirlemeye çalışırlar. Doğru bir teşhisin konulması, uygun tedavi ve destek sağlanması için önemlidir.

Demans Tedavisi Nasıl Uygulanır? 

Demans hastalığı, beyinde meydana gelen hasar veya hastalıklar nedeniyle ortaya çıkan bilişsel işlev bozukluğudur. Demans tedavisi, temel olarak bu rahatsızlığa neden olan hastalığın belirtilerini hafifletmeyi, ilerlemesini yavaşlatmayı ve yaşam kalitesini artırmayı hedefler. Tedavi genellikle multidisipliner bir yaklaşım gerektirir ve aşağıdaki yöntemlerden oluşabilir:

• İlaç Tedavisi: Rahatsızlığın belirli tipleri için kullanılan ilaçlar vardır. Bu ilaçlar, beyindeki kimyasal dengesizlikleri düzenlemeye ve belirtileri hafifletmeye yardımcı olabilir. Örneğin, Alzheimer hastalığı için kullanılan kolinesteraz inhibitörleri ve NMDA antagonistleri gibi ilaçlar mevcuttur.
• Bilişsel Antrenman:  Bilişsel antrenman, bellek, dikkat, problem çözme ve iletişim gibi bilişsel becerilerin geliştirilmesini amaçlar. Bu, demans hastaları için zihinsel işlevlerini desteklemeye yardımcı olabilir. Bilişsel antrenman programları, terapistler veya uzmanlar tarafından yönlendirilebilir.
• Davranışsal Terapi: Demans hastalığında görülen bazı davranışsal semptomlar, öfke, huzursuzluk veya ajitasyon gibi durumları içerebilir. Davranışsal terapi, bu semptomları yönetmeye yardımcı olmak için demans tedavisi sürecinde kullanılır. Terapistler veya uzmanlar, hastaların ihtiyaçlarını anlamak, uygun iletişim stratejileri öğretmek ve stresi azaltmak için yöntemler geliştirebilir.
• Destekleyici Tedavi: Demans tedavisi için hastalarda fiziksel ve duygusal destek önemlidir. Bu destek, sosyal etkileşimi teşvik etmek, günlük aktivitelere katılımı sağlamak, uygun beslenme sağlamak ve güvenli bir çevre oluşturmak gibi konuları içerebilir. Ayrıca, bu hastaların bakımını üstlenen aile bireylerine de destek sağlanması önemlidir.
• Yaşam Tarzı Değişikleri: Sağlıklı yaşam tarzı seçimleri, bu hastalığın ilerlemesini yavaşlatabilir veya riskini azaltabilir. Bu, düzenli fiziksel aktivite yapmak, sağlıklı bir diyet uygulamak, sigara içmemek ve alkol tüketimini sınırlamak gibi alışkanlıkları içerir.