Disosiyatif Bozukluk Ne Demektir?
Disosiyatif Bozukluk Nedir?
Disosiyatif bozukluk, kişinin travmatik bir olay veya stresli bir durum sonrasında zihninin normal bir şekilde işlememesi ve zihinsel olarak ayrışması veya bölünmesi ile ortaya çıkabilen psikolojik bir rahatsızlıktır. Bu bozuklukta kişiler, gerçekliği algılamada, hatırlama veya idrak etmekte zorluklar yaşayabilmektedir.
Disosiyatif Bozukluk Kişide Nasıl Görülür?
Bu bozuklukta, kişinin zihin savunma mekanizması olarak bir ya da daha fazla ayrı kimlik, kişilik parçası veya benlik algısı oluşturulur. Bu kimlikler, kişinin bilincinde veya bilincin ötesinde yer alabilirler ve farklı isimler, yaşlar, cinsiyetler ve hatta farklı fiziksel özelliklere sahip olabilirler. Bu kimlikler arasında geçiş sırasında kişide cinsiyet, cinsel yaklaşımlar ve yetenekler de değişebilir.
Disosiyatif Kimlik Bozukluğu Kimlerde Görülür?
Hemen her yaş grubunda görülebilen bu rahatsızlık, kişilerde ciddi travmalar bırakabilecek stresli olaylar sonucu ortaya çıkabilir. Disosiyatif kimlik bozukluğu, genellikle ciddi travma veya stres yaşamış insanlarda çok daha yaygındır.
Disosiyatif Kimlik Bozukluğu Türleri Nelerdir?
Bu bozukluğun kendi içerisinde farklı türleri vardır. Bu türleri şu şekilde sıralayabiliriz:
- Disosiyatif Kimlik Bozukluğu: Multiple kişilik bozukluğu olarak da bilinir. Kişinin farklı kişilikleri, hafızaları ve davranışları arasında gidip geldiği ve kişilikler arasında sürekli değişim yaşadığı bir bozukluk türüdür.
- Disosiyatif Amnezi: Kişilerin önemli bir anı veya dönemi hatırlayamaması durumudur.
- Depersonalizasyon/ Derealizasyon Bozukluğu: Kişinin kendi bedeninden ya da çevresinden kopuk, gerçekliğin dışında gibi hissettiği bir bozukluktur.
- Disosiyatif Fug: Kişinin ansızın geçmişini ve kimlik bilgilerini unutması ve çevresinden tamamen koparak, bilinçli ya da bilinçsiz farklı bir yere gitmesi ile oluşan bir bozukluktur.
- Disosiyatif Bozukluk Belirtileri ile Depresyon: Depresyonun disosiyatif semptomlarla birleşmesiyle oluşan bir bozukluktur.
Disosiyatif Kimlik Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?
Disosiyatif kimlik bozukluğu, kişinin kendisini farklı kimlikler, kişilikler veya zihinsel durumlarla tanımlama veya kimlik bölünmesi yaşama durumudur. Bu rahatsızlığa sahip kişilerde görülen belirtiler şunlardır:
- Kimlik bölünmesi
- Bellek veya hafıza sorunları
- Kendine zarar verme
- Duygusal düzensizlik
- Ağlama krizleri
- Mutsuzluk
- Sürekli yorgun hissetmek
- Hayali arkadaşlıklar
- Bilinç kaybı
- Yer değiştirme hissi
- Ani hafıza kayıpları
- Dışavurumlu bozukluk
- Travmatik anların tekrarlanması
Bu belirtiler kişiden kişiye göre farklı şekillerde ortaya çıkabilir ve genellikle şiddeti de kişiden kişiye değişebilir.
Disosiyatif Bozukluk Tanısı Nasıl Koyulur?
Disosiyatif Bozukluk Tedavisi ve Yöntemleri
Disosiyatif kimlik bozukluğu tedavisi, psikiyatrist veya psikologlar tarafından yapılmaktadır. Geçirilen disosiyatif bozukluğu türüne göre tedavi şekli değişkenlik göstermektedir. Genel olarak tedavi, psikoterapi ve ilaç tedavisi ile mümkün olmaktadır.
Psikoterapi, bu bozukluğun tedavisinde kullanılan en etkili yöntemlerden biridir. Bu yöntemde kişiye özel psikolojik tedavi teknikleri kullanılarak, kişinin travmatik yaşantılarına odaklanılır ve bu durumların tetiklediği semptomların nasıl kontrol altına alınabileceği öğretilir.
İlaç tedavisi ise bir diğer yöntemdir. Antidepresanlar, antipsikotikler ve anksiyolitikler gibi ilaçlar, semptomların hafifletilmesine yardımcı olan ilaçlardır. Psikoterapi ile beraber uygulandığında daha etkili sonuçlar verir.
Disosiyatif Kimlik Bozukluğu Nedenleri Nelerdir?
Disosiyatif kimlik bozukluğu, bireylerin kendilerini farklı kimlikler veya kişilikler olarak deneyimlediği bir bozukluktur. Bu rahatsızlığın nedenleri tam olarak anlaşılamamış olsa da genellikle bazı faktörlerin birleşimi sonucu oluşabilmektedir. Bu nedenleri şu şekilde sıralayabiliriz:
- Travmatik deneyimler: Çocukluk dönemlerinde yaşanan fiziksel, cinsel ya da duygusal istismarlar bu durumun ortaya çıkmasını tetikleyebilir.
- Boşanma veya kayıplar: Aile üyelerinin kaybı, ayrılık, boşanma veya köklü şekilde yaşam değişiklikleri gibi faktörler bu bozukluğun gelişiminde rol oynayabilir.
- Beyin kimyası değişiklikleri: Bazı çalışmalara göre bu bozukluğa sahip kişilerde, beyindeki serotonin, dopamin ve norepinefrin gibi kimyasallar dengesiz bir şekilde görülmektedir.
- Genetik yatkınlık: Genetik faktörler, bu rahatsızlığın riskini artıran diğer faktörlerle etkili olabilmektedir.
- Psikolojik savunma mekanizmaları: Kişiler travmatik deneyimlerden kaçmak için zihinlerinde farklı kimlikler yaratarak bir tür savunma mekanizması geliştirirler.
- Kişi özellikleri: Bazı kişilik özellikleri, dürtüsellik, düşük özsaygı ve duygusal istikrarsızlık gibi özellikler bu riski arttırabilir.
Bu nedenler disosiyatif kimlik bozukluğunun nedenlerinden bazılarıdır. Fakat her vaka farklı olabileceğinden dolayı nedenler de değişkenlik gösterebilmektedir.
Disosiyatif Bozukluk Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Disosiyatif bozukluk, kişinin gerçeklik algısında bozulmaya neden olur ve tedavi edilmezse, yaşam kalitesi düşebilir ve kişinin sosyal, işlevsel yaşamı olumsuz etkilenebilir. Tedavi edilmeyen bu durum, kişinin travmatik olaylara olan tepkisini engelleyebilir ve zihinsel sağlığını daha da kötüleştirebilir.
Yaşanılan kaygı, depresyon, özgüven eksikliği ve diğer psikolojik semptomlarla mücadele etmek tedavi edilmediği zaman zorlaşabilir. Bu tedavilerin amacı, kişinin semptomlarını minimize etmek, işlevselliğini arttırmak ve yaşam kalitesini yükseltmektir.
Disosiyatif Bozukluk Tedavisi Ne Kadar Sürer?
Bu bozukluğun tedavi süresi kişiden kişiye göre değişkenlik göstermektedir. Bu süre, kişinin semptomları, tedaviye yanıtı ve tedavi yaklaşımına bağlı olarak değişebilir. Tedavi planlanması genellikle 3 aylık dilimler şeklinde yapılır. 3’er ay ara ile hastanın semptomlarının şiddetine, travmanın ne kadar derin olduğuna, kişinin tedaviye ne kadar uyumlu olduğuna ve diğer faktörlere bakılarak devam ettirilebilir. Bazı hastalar hızla iyileşebilirken, bazıları için tedavi birkaç yıl veya daha uzun sürebilir.
Disosiyatif Bozukluk ile Başa Çıkmak İçin Neler Yapılabilir?
Bu rahatsızlık ile başa çıkabilmek için:
- Tedavi yöntemlerine bir uzman desteği ile başlanmalıdır.
- Öz bakımınıza özen göstermek, sağlıklı beslenmek, düzenli bir şekilde egzersiz yapmak ve uyku kalitesi açısından düzenli uyumak disosiyatif bozukluğun kontrol altına alınmasına yardımcı olabilir.
- Stres yönetimi, stresli durumlarda bazı teknikler kullanarak stresi azaltmak çok önemlidir. Meditasyon, yoga, masaj veya yürüyüş gibi rahatlama tekniklerini kullanabilirsiniz.
- Destek grubu bu bozuklukla mücadele edebilmek için uygun bir yöntemdir. Bir destek grubuna katılmak size fayda sağlayabilir.
- Kendinizi tanıyın. Duygularınızı ve düşüncelerinizi anlamak ve kendinizi daha iyi tanımak, disosiyatif kimlik bozukluğu belirtilerinizi kontrol etmenize yardımcı olacaktır.