Otizm Nedir? (Otizm Spektrum Bozukluğu)

Otizm Nedir?

Otizm aynı zamanda belirli sınırların dışına çıkamayan ya da tekrarlayan davranış kalıplarını da içermektedir. Otizm spektrum bozukluğu içinde kullanılan “spektrum” terimi aslında geniş bir yelpaze üzerine yayılmış semptomları ve bu semptomların derecesini ifade edilmektedir.

Otizm Ne Zaman Gelişir?

Otizm çocukluk döneminin başında gelişim göstermektedir. Nihayetinde ise bireyin toplum içerisinde örneğin sosyal hayatta, çalışma hayatında ya da okulda sorunlarla karşılaşmasına neden oluyor. Doğumdan sonraki ilk sene içinde otizm belirtileri ortaya çıkmaktadır.

Daha nadir vakalarda ise ilk yıl boyunca çocukta normal gelişim devam etmektedir. Daha sonra otizm belirtilerinin ortaya çıkması ile birlikte çocuklar, 18- 24 ay arasında bir gerileme döneminden geçmektedir.

Otizmin Nedenleri Nelerdir?

Otizm nedenleri bakıldığı zaman aslında bilinen tek bir nedeni yoktur. Hem çevresel faktörlerin hem de genetik faktörlerin farklı roller oynadığı öne sürülmektedir. Fakat aşılar ile otizm arasında bir bağlantı olmadığı da tıp uzmanları tarafından kesin olarak bilinmektedir.

Şu an otizm spektrum bozukluğu tanısı alan çocukların sayısı, geçmişe göre oldukça artış göstermektedir. Genetik faktörlere bakıldı zaman birkaç farklı genin otizm spektrum bozukluğunda rol oynadığı görülüyor.

Otizmde Çevresel Faktörler

Çevresel faktörlere bakıldığı zaman günümüzde viral enfeksiyonlar, hamilelik sırasında alınan bazı ilaçlar, ortaya çıkan komplikasyonlar ya da hava kirliliği gibi faktörlerin otizm spektrum bozukluğunu tetiklemede rol oynayıp oynamadığı da araştırmacılar tarafından incelenmektedir.

Otizmin Belirtileri Nelerdir?

Otizm belirtileri aslında oldukça fazladır. Bazı çocuklar erken bebeklik döneminde bakımlarını sağlayan kişilere karşı kayıtsızlık, göz temasından kaçınma ya da isimlerine yanıt vermeme gibi otizm spektrum bozukluğunun ilk belirtileri olarak kendini gösterir.

Diğer vakalarda ise çocuklar yaşamının ilk birkaç ayında ya da ilk yılında normal gelişim gösterebilir. Fakat aniden kendi içine çekilip gerileme de gösterebilir. Agresif bir tutum takınabilir ya da o zamana kadar edindikleri dil becerilerini tamamen kaybedebilir.

Bu semptomlar genelde 2 yaşına kadar görülmektedir. Otizm spektrum bozukluğu olan bazı çocuklar öğrenmede zorluk çekebilir ya da normalden çok daha düşük zekaya sahip olma gibi belirtileri gösterebilir. Bazı çocuklarda ise normal ve hatta olması gerekenden yüksek zekâ görülebilir.

Bu çocuklar hızlı öğrenme yetisine sahiptirler. Fakat bildiklerini günlük hayatta uygulamak, sosyal durumlara uyum sağlamak ve karşılıklı iletişim kurmakta ve zorluk çekebilirler.

Yaygın Otizm Belirtileri

Otizm spektrum bozukluğu olan her çocuk spektrumun farklı ve benzersiz bir konumun bulunur. Bu bozukluğa sahip olan çocukların her birisinde düşük işlevden daha yüksek işlevliğe kadar yayılan benzersiz bir davranış modeli ve buna yönelik olarak şiddete eğilim seviyesi de görülebilir.

Spektrumun her çocukta bir diğerine göre farklı bir belirtisi ortaya çıkabilir. Bu sebeple bozukluğun ne kadar ağır olduğunun belirlenmesi de kolay olmayabilir. Çocuğun engel seviyesi ve günlük hayatında yaptığı faaliyetleri ne kadar gerçekleştirebildiği ile ilgili bilgi toplanmalıdır.

Otizm Belirtileri

• Etkileşim ve sosyal iletişimin az olması,
• Adının söylenmesine tepki vermemesi,
• Zaman zaman kendisiyle konuşan bireyleri duymuyormuş gibi görünmesi,
• Kucaklanmaya ya da taşınmaya direniş göstermesi,
• Tek başına oynamayı ve kendi dünyasına geri çekilmeyi tercih etmesi,
• Göz temasından kaçınması ve belirli bir yüz ifadesi eksikliği,
• Kendiliğinden diyalog başlatamaması ya da diyaloğu sürdürmemesi,
• Yalnızca bir istek belirtmek veya bir şeyi tanımlamak için diyalog başlatması,
• Kelimeleri, cümleleri kelimesi kelimesine tekrarlamasına rağmen nasıl kullanılacağını anlamaması ve sürekli aynı kelimenin tekrarı,
• Basit soruları ya da talimatları anlamıyor gibi görünmesi,
• Duyguları ya da hislerini ifade edememesi, başkalarının duygularının farkına varamaması,
• Nesneleri getirmemesi ya da onlara işaret etmemesi,
• Yüz ifadesi, vücut dili ya da ses tonu gibi kelimeler ile ifade edilmeyen iletişim yöntemlerini tanımada zorluk çekmesi

Az Yaygın Olan Otizm Belirtileri;

• Mizahla imayı anlamakta güçlük çekmesi,
• Tehlikeye karşı duyarsızlık,
• Yoğun inatçılık ve hırçınlık,
• Kendini öne arkaya sallama,
• Kendi çevresinde dönme ya da el çırpma gibi kendini tekrarlayan hareketler,
• Kendini ısırma ya da başına vurma gibi kendine zarar veren faaliyetler,
• Koordinasyon sorunları görülmesi,
• Ayak parmaklarının üzerinde yürüme,
• Bir şeyleri düşürme, sürekli olarak takılma gibi hareket kalıplarını tekrarlama,
• Taklitçilik veya yalandan inanma gibi hareketleri yapamama,
• Bir nesne veya faaliyete anormal derecede odaklanma ya da takılma,
• Belirli yiyecek türlerini toptan reddetme ya da sadece belirli yemekleri yeme.

Otizm Tanısı Nasıl Konulur?

Bütün bebekler kendi hızlarında ve kendi programlarına uygun bir şekilde gelişmektedir. Fakat otizm spektrum bozukluğu olan çocukların gelişimin belirtilerinde genelde 2 yaşından önce belirtiler görülmeye başlar. Eğer bir çocuğun gelişimi hakkında endişeler oluştuysa ya da çocuğun otizm spektrum bozukluğu olabileceğine dair şüphe varsa bu endişeler doktorlar ile paylaşılmalıdır.

Otizm tanısı koyan uzmanlar çocuk ve ergen ruh sağlığı hastalıkları uzmanlarıyla çocuk nörologlarıdır. Otizm spektrum bozukluğunda görülen semptomlar farklı gelişimsel bozukluklar ile de bağlantılı olabilir.

Otizm Nasıl Tedavi Edilir?

Aslında net bir otizm tedavisi yoktur. Aynı zamanda otizm spektrum bozukluğuna sahip bütün çocukların hepsine uyan tek bir tedavi yöntemi de yoktur. Otizm tedavisi amacı; semptomları tanıyarak, öğrenmeyi, gelişimi desteklemek ve çocuğun yapabileceği her işlevin en üst düzeyde olmasını da sağlamaktır.

Okul öncesi senelerde yapılacak erken müdahale çocuğunun sosyal, davranışsal, iletişimsel ve işlevsel becerileri öğrenmesine de yardımcı olabilir. Otizm tedavisi ev ya da okul temelli olarak yapılan müdahaleler geniş kapsamlı olabilir.

Aynı şekilde çocuğun ihtiyaçları zaman içinde değişebilmektedir. Konuyla ilgili başvurulacak doktor, bireyin ihtiyaçlarına uygun olarak çeşitli seçenekler sunabilir.

Otizm Tedavisi

Otizm spektrum bozukluğu teşhisi konulduğu zaman bireyin ihtiyacına göre uygun bir tedavi programı uygulanmalıdır. Otizm spektrum bozukluğunda kullanılan tedavi seçenekleri şu şekildedir;

• Davranış ve iletişim terapileri
• Eğitim terapileri
• Aile terapileri
• İlaçlar
• Tıbbi sağlık sorunlarına yönelik tedaviler
• Ergenlik sorunlarına yönelik tedaviler
• Beraberinde gelen ruh sağlığı bozukluklarının tedaileri

[wp-faq-schema title=”Otizm Sıkça Sorulan Sorular” akordeon=1]